Vanaf 07/03/2022 zal er een nieuwe versie van de Generieke gids in werking treden. Zoals aangekondigd voorziet deze gids in een barometer voor op de werkvloer in het kader van de te nemen preventiemaatregelen. De nieuwe Generieke gids is niet meer enkel gericht op de huidige COVID-19 crisis, maar ook bedoeld voor eventuele toekomstige epidemieën en pandemieën, met name het voorkomen van virusoverdracht in een werkcontext.
Bovendien betreft het een afzonderlijk instrument dat bijgevolg niet gelijkloopt met andere instrumenten (vb. federale coronabarometer).
Concreet zijn werkgevers ertoe gehouden de nodige preventiemaatregelen te nemen die passend zijn vanaf de dag van de afkondiging van de epidemische noodsituatie door de Koning tot 2 maanden na de dag waarop de epidemische noodsituatie eindigt (de zogenaamde nazorgfase van 2 maanden). Gelet op de wet van 11/03/2022 tot opheffing van de instandhouding van de epidemische noodsituatie betreffende de coronavirus COVID-19-pandemie zal deze periode nog lopen tot uiterlijk 11 mei 2022.
De passende preventiemaatregelen moeten op het niveau van de onderneming uitgewerkt en genomen worden met inachtneming van de geldende regels van het sociaal overleg, en in overleg met experten (o.a. de diensten voor preventie en bescherming op het werk).
Men moet zowel de werknemers als derden tijdig informeren over de geldende preventiemaatregelen en desgevallend een een passende opleiding verstrekken.
Er worden 3 fases voorzien die geactiveerd kunnen worden op ondernemingsniveau (via arbeidsarts), sectorniveau of overheidsniveau.
De waakzaamheidsfase (groen): preventiemaatregelen om een epidemie of pandemie onder controle te houden en uitbraken te voorkomen
De interventiefase (oranje): strengere preventiemaatregelen omdat er sprake is van meerdere besmette personen (clusters) en er uitbraken kunnen ontstaan.
De kritische fase (rood): de meest strenge preventiemaatregelen om uitbraken onder controle te krijgen en verspreiding van het infectieus agens af te remmen bij sterk verhoogde circulatie van het infectieus agens.
Vanaf maandag 07/03/2022 zal de waakzaamheidsfase van toepassing zijn voor alle ondernemingen, tenzij een onderneming, een bepaalde sector of een bevoegde overheid zou beslissen tot het activeren van een hogere fase.
Hieronder worden enkele topics uitgelicht. De overige maatregelen kan u terugvinden in de Generieke gids.
Telewerk
Algemeen:
Het feit of er al dan niet sprake is van aanbevolen of verplicht telewerk en de modaliteiten ervan valt onder de bevoegdheid van de overheid of, bij afwezigheid daarvan, van de werkgever, rekening houdend met de geldende regels van het sociaal overleg en in overleg met de diensten voor preventie en bescherming op het werk.
Wanneer op een bepaald ogenblik strenge regels inzake telewerk door de bevoegde overheid zouden worden uitgevaardigd die gepaard gaan met mogelijke vrijwillige terugkeermomenten voor de werknemers (bv. voor het psychosociaal welzijn van de werknemers, het bevorderen van de teamgeest, het regelen van praktische zaken…), hou dan rekening met de volgende elementen:
- De terugkeermomenten zijn het voorwerp van sociaal overleg en overleg met de bevoegde
preventiediensten. - De genomen maatregelen moeten toelaten om terugkeermomenten veilig te laten verlopen.
- Pas indien nodig de maatregelen aan.
- Bij het vastleggen van de terugkeermomenten moet erover gewaakt worden dat het aantal
werknemers dat gelijktijdig aanwezig is op de werkvloer toelaat om de nodige maatregelen
tegen virusverspreiding op het werk consequent toe te passen. - Tracht zo mogelijk te vermijden dat verplaatsingen bij terugkeermomenten tijdens de
piekuren moeten plaatsvinden. - Aan de werknemers moeten vooraf de nodige instructies worden gegeven over alle
maatregelen die noodzakelijk zijn om de terugkeer veilig te laten verlopen, waarbij ze in geen
geval mogen terugkeren als ze zich ziek voelen, ziektesymptomen vertonen of zich in
quarantaine of isolatie bevinden. - Tijdens de terugkeermomenten moeten de preventiemaatregelen consequent door iedereen
worden toegepast, ongeacht de vaccinatiestatus of eventuele testresultaten.
In het kader van de waakzaamheidsfase:
- Bereid je voor op een werkorganisatie die toelaat dat een maximaal aantal werknemers kan
telewerken: ga in je onderneming na welke functies zich lenen tot telewerk en voorzie de
nodige maatregelen en middelen om dit mogelijk te maken, in overeenstemming met de ter
zake geldende regelgeving (welzijnswetgeving, CAO’s) en volgens de afspraken in de
onderneming. - Maak duidelijke afspraken over taken, werkplanning en overlegmomenten.
- Geef passende instructies i.v.m. communicatie, communicatietools en bereikbaarheid. Wijs
werknemers op het belang van pauzes en deconnectie. - Zorg voor een goede omkadering van het telewerk (bv. technische en IT-ondersteuning,
welzijn op het werk, een telewerkovereenkomst, …). - Voorzie, indien nodig, voldoende begeleiding en opleiding zodat leidinggevenden zich
kunnen aanpassen aan leidinggeven op afstand. - Zorg dat je over een actuele risicoanalyse bij telewerk beschikt.
- Bespreek met de werknemers de welzijnsgebonden aspecten die verbonden zijn aan
telewerk, waaronder de arbeidsgerelateerde psychosociale en ergonomische aspecten. - Wijs op het belang van een ergonomische opstelling, goede verlichting en een werkplek die
goed is ingericht met een degelijk afgestelde stoel en tafel en vraag na of de werknemer
daarover thuis beschikt. - Geef werknemers de nodige instructies voor een ergonomische inrichting van de
telewerkpost (zie bv. Een dynamische houding is de sleutel tot een gezond
bewegingsapparaat | Beswic).
Afstand houden op de werkplek
In het kader van de waakzaamheidsfase:
- Garandeer zoveel mogelijk een voldoende afstand (minstens 1,5 meter) tussen personen (de zgn. ‘social distancing’). Afstand houden, d.w.z. contact vermijden met andere personen binnen 1,5 meter, is een sleutelelement om de verspreiding door de lucht van een infectieus agens te beperken. Als de werkorganisatie het ondanks andere bijkomende maatregelen niet toelaat om 1,5 meter afstand te behouden, probeer dan de marge van 1,5 meter zo dicht mogelijk te benaderen en beperk zoveel mogelijk de duurtijd van de contacten. Als dat niet steeds mogelijk is omwille van de specifieke werkcontext (bv. in de zorg of bepaalde productieomgevingen), maak dan gebruik van de technische en organisatorische maatregelen die worden vermeld bij ‘op de werkplek’ (zie hoofdstuk 8).
- Organiseer het werk zo dat de nodige afstand tussen personen zoveel mogelijk wordt gerespecteerd voor wie op het werk aanwezig is.
- Creëer voldoende afstand tussen werkposten of organiseer de inrichting van de werkpost zo dat voldoende afstand kan worden bewaard tussen personen, bv. door werkplekken te herschikken of onder te brengen in afzonderlijke ruimtes, door slechts bepaalde bureaus te gebruiken in open offices, door arbeidsmiddelen aan te passen, enz.
- Sensibiliseer werknemers over het belang van het houden van voldoende afstand (minstens 1,5 meter) van elkaar.
- Organiseer de toegang tot de onderneming (prikklok, poortjes, draaihekjes, ontvangstbalie, …) dusdanig dat voldoende afstand tussen personen wordt gerespecteerd en dat personen
ertoe aangezet worden om voldoende afstand te houden bij het wachten door het aanbrengen van visuele hulpmiddelen (bv. stippen op de grond). Overweeg een circulatieplan. - Als het desondanks niet mogelijk is om voldoende afstand te bewaren tussen de personen, neem dan de nodige materiële maatregelen, bv. het plaatsen van collectieve beschermingsmiddelen zoals schermen of (tussen)wanden om werkplekken te compartimenteren, en plaats deze zo dat ze het effect van ventilatie niet hinderen.
- Het dragen van een mondmasker wordt aanbevolen wanneer het onmogelijk is voldoende afstand tussen personen te bewaren (vb. bij verplaatsingen in de onderneming waarbij personen elkaar kruisen). Het is dus aangewezen dat werknemers steeds een mondmasker bij zich hebben. Hou daarom steeds voldoende mondmaskers ter beschikking van de werknemers. Hou bij de aanbeveling voor het dragen van mondmaskers ook rekening met de activiteiten, aangezien een grotere inspanning aanleiding kan geven tot het verspreiden van meer virusdeeltjes (bv. roepen, zingen, grotere fysieke inspanningen, …).
- Zorg ervoor dat iedereen weet wanneer en waar het mondmasker best wordt gedragen en dat het mondmasker zowel de neus als de mond moet bedekken. Houd voor het gebruik van mondmaskers rekening met de algemene maatregelen die door de bevoegde (federale, regionale, provinciale of lokale) overheden worden uitgevaardigd en met eventuele specifieke regels in protocollen, en betrek deze bij het bepalen van de maatregelen in de onderneming die voortvloeien uit de risicoanalyse.
- Zorg voor duidelijke instructies m.b.t. het correct gebruik van het mondmasker: het moet in elk geval gaan om een masker dat neus, mond en kin bedekt, zonder uitlaatventiel, bij
voorkeur uit wegwerpmateriaal en dat zo goed mogelijk aansluit op het gelaat. In elk geval mag het niet gaan om een bandana of sjaal. Soms kunnen specifieke mondmaskers, zoals FFP2-maskers zonder uitademventiel, aangewezen of verplicht zijn (bv. voor bepaalde activiteiten of voor bepaalde kwetsbare groepen). Als iemand omwille van medische redenen geen mondmasker mag dragen, moet het advies van de arbeidsarts gevraagd worden over de te nemen maatregelen. - Indien het dragen van mondmaskers op de arbeidsplaats verplicht is, staat de werkgever in voor het verstrekken ervan. Wanneer andere dan wegwerpmaskers worden gebruikt, waakt de werkgever over het correct onderhoud van deze maskers (bv. door passende instructies te geven, door ze te (laten) reinigen, …). De normen voor mondmaskers en persoonlijke beschermingsmiddelen zijn (tijdelijk) gratis beschikbaar op de website van het Nationaal Bureau voor Normalisatie (NBN).
- Elkaar begroeten is zeer belangrijk. Begroetingen die contact inhouden zoals een handdruk of een kus, kunnen echter extra besmettingsrisico’s meebrengen: moedig werknemers aan
om alternatieve wijzen van begroeting overeen te komen.
Rust-en lunchpauzes
In het kader van de waakzaamheidsfase:
- Sensibiliseer werknemers om de handen te wassen vóór en na de pauze/lunch.
- Stel geschikte handgels ter beschikking in lunch- en pauzeruimtes, in het bijzonder bij zelfbediening of automaten.
- Tijdens de lunch en tijdens een (koffie- of rook) pauze is het niet mogelijk om een mondmasker te dragen. Beperk daarom zoveel mogelijk het aantal werknemers dat gelijktijdig in een lunch- of pauzeruimte aanwezig is, bv. door het spreiden van pauzes, …
- Organiseer de zitplaatsen in lunch- of pauzeruimtes zo dat het aantal mensen dat samen aan tafel zit, beperkt blijft, bv. met maximum 4 tot 6 personen aan een tafel.
- Stimuleer het lunchen met vaste tafelpartners (bij voorkeur de collega’s waarmee men het meest samenwerkt).
- Voorzie voldoende vrije ruimte tussen de verschillende tafels.
- Zorg ervoor dat personen ertoe aangezet worden om voldoende afstand te houden bij het wachten (bv. stippen op de grond bij zelfbediening, bij een automaat, …) of als er geen zitplaatsen zijn.
- Zorg ervoor dat personen niet gedurende lange tijd blijven rechtstaan aan een tafel, bv. voor een gesprek.
- Zorg voor een goede en regelmatige reiniging, ventilatie en/of verluchting van lunch- en pauzeruimtes. Stimuleer werknemers om hun pauze en/of lunch in openlucht te nemen als dat mogelijk is.
- Het dragen van een mondmasker wordt aanbevolen bij verplaatsingen naar en in lunch- of pauzeruimtes.
- Betaal bij voorkeur contactloos. Vermijd zoveel mogelijk het gebruik van cash geld. Reinig de betaalterminal regelmatig, voorzie handgels bij de terminal, en/of verschaf alternatieven om
de terminal te bedienen (zoals wattenstaafjes, …)
Vergaderingen / opleidingen
In het kader van de waakzaamheidsfase:
- Ga na welke vergaderingen of opleidingen eventueel (volledig of gedeeltelijk) op afstand en via digitale communicatiemiddelen (bv. online) kunnen worden georganiseerd. Maak een goede gewoonte van online vergaderen daar waar het kan.
- Zorg ervoor dat personen voldoende afstand kunnen bewaren tijdens vergaderingen of opleidingen, bv. door een stoel tussen te laten of stoelen te verwijderen of gebruik te maken van een grotere ruimte.
- Zorg voor voldoende en regelmatige ventilatie en/of verluchting en reiniging van de vergader- of opleidingsruimtes. Zorg ervoor dat het CO2-gehalte onder de grenswaarde blijft.
- Wijs de aanwezige personen erop dat het dragen van een mondmasker aanbevolen is wanneer het onmogelijk is voldoende afstand tussen personen te bewaren en bij verplaatsingen.
- Ga na of een vergadering of overleg eventueel in openlucht kan plaatshebben.
Bedrijfsfeesten, teambuildings en evenementen
In het kader van de waakzaamheidsfase:
- Neem de nodige voorzichtigheid in acht bij het organiseren van activiteiten van sportieve, sociale of culturele aard die een nauw(er) contact met veel verschillende personen veronderstellen.
- Vraag steeds het advies van het comité voor preventie en bescherming op het werk alvorens dergelijke activiteiten te organiseren.
- Beperk de omvang en de frequentie van dergelijke activiteiten, en hou in elk geval rekening met de beperkingen die eventueel worden opgelegd door de bevoegde overheid inzake feesten, teambuildings en evenementen.
- Deelname aan deze activiteiten gebeurt steeds op vrijwillige basis.
- Organiseer deze activiteiten bij voorkeur in openlucht. Als de activiteit binnen wordt georganiseerd, zorg dan voor voldoende en regelmatige verluchting en/of ventilatie.
- Als je als werkgever de activiteiten in de eigen onderneming of in een door jou gecontroleerde ruimte organiseert, pas dan de maatregelen van deze gids toe, in het bijzonder de regels inzake rust- en lunchpauzes. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen eigen catering of het gebruik van een professionele cateraar.
- Als je de activiteiten buiten de onderneming organiseert of laat organiseren door een derde, pas dan de regels van de bevoegde overheid die van toepassing zijn op publieksevenementen, horeca en vrijetijdsactiviteiten toe. Voor de toegang tot een dergelijke activiteit kan of moet de toegang gecontroleerd worden (bv. door het Covid Safe Ticket (CST) te vragen en te checken) door de derde die de activiteit organiseert, als de bevoegde overheid dit toelaat of verplicht.
- Je mag als werkgever in geen geval (noch direct, noch indirect) de gezondheidstoestand van werknemers controleren (bv. door controle van het CST) om toegang te geven tot activiteiten.
Bron: https://werk.belgie.be/nl/nieuws/nieuwe-generieke-gids-veilig-werken-tijdens-een-epidemie-een-pandemie; Generieke Gids – “Veilig werken tijdens een epidemie of een pandemie”, versie 01/03/2022; Wet van 11/03/2022 tot opheffing van de instandhouding van de epidemische noodsituatie betreffende de coronavirus COVID-19-pandemie, BS 11 maart 2022.
