Gelet op de coronacrisis heeft de overheid telewerk verplicht gemaakt of sterk aanbevolen als de maatregel om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan.
Ingevolge het MB van 28/10/2020 is telewerk momenteel verplicht bij alle ondernemingen, verenigingen en diensten voor alle personeelsleden, tenzij dit onmogelijk is omwille van de aard van de functie of de continuïteit van de bedrijfsvoering, activiteiten of de dienstverlening.telewerk, en dit voorlopig tot 01/03/2021. Deze maatregel kan echter gelet op de stand van de coronacrisis nog verlengd worden.
Er was voor dit specifiek coronatelewerk nog geen uitdrukkelijk reglementair kader voorzien.
Suppletief kader
CAO nr. 149 voorziet nu een kader voor de ondernemingen die op datum van 1 januari 2021 geen regeling van telewerk hebben uitgewerkt zoals voorzien door CAO nr. 85 (structureel telewerk) of door de wet van 5 maart 2017 betreffende wendbaar en werkbaar werk (occasioneel telewerk).
Bijgevolg is CAO nr. 149 niet van toepassing op ‘bestaande akkoorden‘:
- de collectieve arbeidsovereenkomsten, of de individuele akkoorden, of de telewerkpolicies die zijn opgesteld met inachtneming van de regels van het sociaal overleg binnen de ondernemingen
- en die in de ondernemingen gesloten of aangenomen zijn vóór de datum van 1 januari 2021.
De ondernemingen met bestaande afspraken dienen dan ook geen actie te ondernemen.
De ondernemingen die nog geen beleid hebben uitgewerkt rond structureel of occasioneel telewerk dienen wel op basis van deze CAO afspraken te maken voor de werknemers die aan aanbevolen of verplicht telewerk doen omwille van de coronacrisis.
Doel
Het is de bedoeling van de sociale partners om te voorzien in principes en een referentiekader ter verduidelijking van bepaalde punten binnen de ondernemingen via afspraken om de rechtszekerheid te vrijwaren voor elk van de partijen, alsook het goede verloop van het telewerk dat de overheidsinstanties tijdens de Covid-19-gezondheidscrisis verplicht gemaakt of aanbevolen hebben. Daarnaast voorziet deze CAO ook een beknopte samenvatting van de bestaande wettelijke bepalingen inzake welzijn op het werk dat specifiek samenhangt met telewerk. Het bevat specifieke elementen en dient als hulp en leidraad voor de ondernemingen.
Principes en referentiekader
De telewerker geniet dezelfde rechten en plichten inzake arbeidsvoorwaarden dan die die worden toegepast wanneer hij op de bedrijfslocatie van de werkgever werkt. De telewerker wordt desgevallend geïnformeerd over de specifieke arbeidsvoorwaarden ter aanvulling of afwijking van de arbeidsvoorwaarden die worden toegepast wanneer hij op de bedrijfslocatie van de werkgever werkt.
- een ondernemingscao;
- het arbeidsreglement;
- een individueel akkoord;
- een telewerkpolicy.
Hierbij moet de werkgever rekening houden met de regels rond het sociaal overleg in de onderneming.
Voor elke telewerker moeten afspraken gemaakt worden over:
- de terbeschikkingstelling door de werkgever van de voor het telewerk benodigde apparatuur en technische ondersteuning (vb. laptop);
- de vergoeding of betaling door de werkgever van kosten inzake installatie van relevante informaticaprogramma’s, gebruiks-, werkings-, onderhouds- en afschrijvingskosten bij gebruik van eigen apparatuur;
- de bijkomende verbindingskosten.
Hierbij wordt rekening gehouden met het globalere kader van het geheel van kosten of compensaties die de werkgever aan de telewerker heeft betaald tijdens de coronavirus-gezondheidscrisis. Het is dus niet zo dat er steeds een bijkomende vergoeding toegekend zal moeten worden.
Voor iedere telewerker worden de volgende elementen besproken en in de mate van het mogelijke afspraken gemaakt over de volgende elementen:
- de nadere regels voor de uurroosters indien nodig (cf. arbeidsduur);
- de nadere regels voor de controle op de te behalen resultaten en/of de beoordelingscriteria (cf. controle);
- de bereikbaarheid en onbereikbaarheid van de telewerker. Namelijk het vastleggen van de ogenblikken waarop of de periodes tijdens welke de telewerker te bereiken moet zijn of niet te
bereiken is, tijdens de in de onderneming geldende arbeidsduur. Dit gelet op de afstemming telewerk en privéleven. De middelen om de telewerker te bereiken, kunnen ook gepreciseerd worden.
De afspraken of telewerkpolicies moeten ook uitdrukkelijk gecommuniceerd worden door de werkgever (vb. intranet, mail, digitale meeting,….). De betrokken partijen moeten rechtszekerheid hebben.
Arbeidsduur
Binnen het kader van de in de onderneming geldende arbeidsduur organiseert de telewerker zelf zijn werk. Indien nodig worden de nadere regels voor de uurroosters gespecifieerd. Indien er hieromtrent geen specifieke afspraken worden gemaakt, dan blijven de in de ondernemingen bestaande werkroosters van toepassing
De werkbelasting en prestatienormen van de telewerker zijn dezelfde als die die worden toegepast wanneer hij op de bedrijfslocatie van de werkgever werkt.
Controle
De werkgever heeft uiteraard de mogelijkheid om op gepaste en proportionele wijze controle uit te oefenen op de resultaten en/of de uitvoering van het werk, met inachtname van de privacywetgeving (o.a. Wet van 30/07/2018, GDPR, CAO 81,…). De telewerker wordt geïnformeerd over de manier waarop die controle desgevallend gebeurt.
Volgens de commentaar van de CAO ngaat het er voor de werkgever niet om om een voortdurende controle uit te voeren, maar om de mogelijkheid die hij heeft om op gepaste en proportionele wijze te kunnen nagaan of de in het raam van telewerk uit te voeren werkzaamheden daadwerkelijk en correct werden verricht.
Bedrijfsgegevens
De bescherming van de gegevens van de onderneming die door de telewerker voor professionele doeleinden worden gebruikt en verwerkt, moet gewaarborgd zijn.
De werkgever dient bijgevolg de telewerker te informeren over de in de onderneming geldende regels inzake de bescherming van gegevens en in het bijzonder m.bt. de beperkingen en sancties ten aanzien van het gebruik van IT-apparatuur en -tools.
Collectieve rechten
De CAO voorziet ook dat de telewerkers dezelfde collectieve rechten hebben als wanneer ze op de bedrijfslocatie van de werkgever werken. Er wordt daarbij o.a. verwezen naar het recht om te communiceren met de werknemersvertegenwoordigers en omgekeerd.
Ook moeten de werknemersvertegenwoordigers de nodige faciliteiten krijgen om effectief met de telewerkers te communiceren, en met name uitrustingen en (digitale) tools om hun verplichtingen te kunnen vervullen.
Welzijnsbeleid i.v.m. Telewerk
De telewerkers worden geïnformeerd over het beleid van de onderneming inzake welzijn op het werk specifiek in verband met telewerk dat is uitgewerkt met inachtneming
van het sociaal overleg in de onderneming.
De telewerkers krijgen van de werkgever meer bepaald informatie en richtlijnen over de preventiemaatregelen, met name:
- de aanpassing van de werkpost;
- het goede gebruik van de beeldschermen;
- de beschikbare ondersteuning op het vlak van techniek en informatica.
Indien nodig krijgen de hiërarchische lijn en de telewerkers een gepaste opleiding over de modaliteiten en specificiteiten van telewerk.
Deze informatie, richtlijnen en preventiemaatregelen zijn gebaseerd op een multidisciplinaire risicoanalyse. Daarbij wordt ook rekening gehouden met de psychosociale dimensie en met de gezondheidsaspecten eigen aan telewerk, inclusief de mogelijkheid van een informele of formele psychosociale interventie en de mogelijkheid tot spontane raadpleging van de preventieadviseur-arbeidsarts.
De telewerkers worden geïnformeerd over de namen en contactgegevens en de ondersteuning geboden door de direct leidinggevende, de preventieadviseurs
bevoegd voor arbeidsveiligheid, arbeidsgeneeskunde en psychosociale aspecten van de interne of externe preventiedienst, en desgevallend van de vertrouwensperso(o)n(en).
De werkgever neemt ook passende maatregelen om de verbondenheid van de telewerkers met de collega’s en met de onderneming te behouden en om isolatie te voorkomen. Daarbij moet bijzondere aandacht besteed worden aan kwetsbare telewerkers. De werkgever kan bijvoorbeeld goed georganiseerde en beperkte terugkeermomenten inplannen met respect voor de geldende sanitaire voorschriften.
Opgelet: gelet op de huidige verplichting van telewerk (tenzij onmogelijk omwille van de aard van de functie of de continuïteit van de onderneming) zijn deze terugkeermomenten momenteel niet mogelijk.
Inwerkingtreding
CAO nr. 149 werd gesloten voor bepaalde duur van 26/01/2021 tot 31/12/2021.
Bron: Collectieve arbeidsovereenkomst nr. 149 van 26/01/2021 betreffende aanbevolen of verplicht telewerk omwille van de coronacrisis.
