De NAR heeft op 28/06/2022 een tussentijds advies uitgebracht met betrekking tot de lijst van producten en diensten die met ecocheques aangekocht kunnen worden en gebruik van ecocheques voor een duurzame mobiliteit.
In het najaar van 2022 (september) zal de NAR zich gelet op de evaluatiecyclus opnieuw buigen over de mogelijke aanpassingen van de lijst van producten en diensten die met ecocheques aangekocht kunnen worden.
De NAR brengt echter reeds een tussentijds advies i.v.m. de aankoop van elektrische tweedehandsproducten (specifiek m.b.t. het punt ‘alle elektro met het Europees energielabel’) en werd er gevraagd om te onderzoeken hoe ecocheques verder kunnen worden gebruikt als hefboom om de modal shift, met name naar het openbaar vervoer en ook naar actieve vervoerswijzen, te versnellen (vb. combinatie trein en fiets). Specifiek werd nagevraagd in welke mate het gebruik van ecocheques zou kunnen worden uitgebreid naar alle vervoersbewijzen voor het openbaar vervoer, waaronder onder andere de woon-werkabonnementen van de NMBS en het openbaarvervoersaanbod van andere operatoren in België.
Elektrische apparaten – tweedehands
De NAR is van mening dat de aankoop van tweedehandsproducten, met inbegrip van elektrische apparaten, recyclage tot doel heeft maar ook de circulaire economie beoogt. Bovendien moet dit soort aankopen worden geanalyseerd op basis van de levenscyclus. De levenscyclusfasen van een product omvatten echter niet enkel het gebruik, maar ook de ontginning van grondstoffen die nodig zijn voor de vervaardiging van het product, met inbegrip van het gebruik van de energie die daarvoor nodig is, de distributie, de inzameling en verwijdering van het product aan het einde van zijn levenscyclus, alsook alle vervoersfasen.
De recyclagesector alsook Recupel hebben de NAR geïnformeerd dat de in de huidige lijst opgelegde verplichting dat tweedehandse elektro hetzelfde Europees energielabel als nieuwe apparaten moet hebben, tot gevolg heeft dat de meeste tweedehandse elektro wordt uitgesloten van het toepassingsgebied van de ecocheques.
Elementen die worden meegenomen in de herbespreking:
- Vanuit ecologisch maar ook sociaal standpunt hebben zowel de privé- als de overheidssector, vanwege de sterke toename van elektronisch afval, verbintenissen aangegaan in de sociale economie, om hier iets aan te doen, namelijk via herstelling.
- Uit de huidige wetenschappelijke gegevens (o.b.v. levenduur) blijkt dat het vanuit een duurzaam perspectief beter is huishoudelektro te herstellen en te recycleren in plaats van nieuwe producten aan te kopen, tenzij zich een opmerkelijke technologische vooruitgang voordoet. Recente tweedehandse elektro (niet ouder dan 10 jaar) haalt bovendien een voldoende energieniveau en verschilt thans wat energieverbruik betreft, immers niet zo veel meer in vergelijking met nieuwe toestellen van een gelijkwaardige energiecategorie
- Mensen die in armoede leven of financiële problemen hebben, kunnen, wat de koopkracht betreft, geen nieuwe toestellen met een hoger energielabel kopen omdat die te veel op hun budget doorwegen. In plaats daarvan kopen zij nieuwe, goedkopere toestellen met evenwel een laag energieniveau, die veel meer verbruiken, of tweedehandsapparaten, of recupereren zij apparaten bij particulieren, zonder enige kwaliteitsgarantie.
- Professionele verkopers van tweedehandsapparatuur (recycleerders) dienen specifieke regionale wetgevingskaders na te leven, die het ecologische karakter van de tweedehandsapparatuur die zij opnieuw op de markt brengen, garanderen, alsook normen. Als gevolg daarvan mogen alleen elektrische apparaten die na herstelling en/of inspectie aan bepaalde precieze criteria voldoen, als tweedehands worden verkocht. De aankoop van dergelijke tweedehandse elektro strookt dan ook met de beginselen van de kringloopeconomie.
Gelet op voorgaande elementen verbindt de Raad zich ertoe de lijst van producten en diensten die met ecocheques kunnen worden aangekocht, na afloop van zijn volgende evaluatie, aan te passen, en in het punt te schrappen dat tweedehandse elektro het Europees energielabel moeten dragen.
Duurzame mobiliteit
De lijst van producten en diensten die met ecocheques kunnen worden aangekocht, bevat reeds mogelijkheden om via ecocheques een duurzame en multimodale mobiliteit of het openbaar vervoer, te bevorderen.
De lijst beoogt immers:
- alle fietsen, speedpedelecs, steps, eenwielers, hoverboards, zonder motor of met elektrische motor, en alle elektrische scooters & toebehoren;
- openbaar vervoer (met uitsluiting van woon-werkabonnementen), autocar, alsook gedeeld personenvervoer zonder chauffeur.
Bij de evaluatie in september 2022 zal de NAR rekening houden met multimodaliteit. Met het oog daarop zal worden nagaan of bepaalde faciliteiten eventueel niet met ecocheques kunnen worden betaald, zoals (een abonnement voor) een parkeerplaats aan het station voor een fiets of de toeslag bij het ticket om je fiets op trein/bus/tram mee te nemen.
Er zal daarbij ook worden nagegaan of de lijst formeel moet worden gewijzigd, dan wel of die toelichtingen aangebracht moeten worden op de website “MyEcocheques.be” die een algemene lijst en thematische lijsten bevat met voorbeelden van aankopen die met ecocheques mogelijk zijn.
Bron: NAR advies nr. 2.302 van 28 juni 2022, Ecocheques – Bespreking van de lijst – Cyclus 2022 en Gebruik van ecocheques voor een duurzamere mobiliteit.
