Goed nieuws voor vrijwilligers die zich inzetten in verenigingen met socio-culturele, jeugd- en sportactiviteiten, in maatschappelijke dienstverlening en onder andere de zorgsector.
Op 20 juli 2018 werd immers de nieuwe Vrijwilligerswet goedgekeurd door de ministerraad. De bedoeling is om de wet van 2005 in een nieuw jasje te steken en de vrijwilligers een duidelijker en sterker statuut te geven. Zodra het ontwerp definitief door de Kamer wordt goedgekeurd zal het in werking treden. Dit zal vermoedelijk dit najaar gebeuren, daarom alvast een overzicht van enkele wijzigingen.
Vrijwillige bestuurders en mandatarissen
Vrijwillige bestuurders en mandatarissen van instellingen zonder winstoogmerk ondervinden soms moeilijkheden met de fiscale administratie of met de RVA die het vrijwillig karakter van hun activiteit in twijfel trekt. Dit vanwege de grootte van de organisatie, de uitgeoefende functie (vb. penningmeester) of de verwarring tussen vergoedingen als vrijwilliger en prestatiegeld. De nieuwe wet voorziet daarom dat vrijwillige bestuurders en mandatarissen expliciet onder de vrijwilligerswet vallen.
Om echter als een dergelijke vrijwilliger te worden beschouwd, dienen aan een aantal voorwaarden te worden voldaan. De in het wetsontwerp bedoelde mandatarissen of bestuursorganen moeten de bepalingen van de wet van 2005 naleven, namelijk geen enkele vergoeding ontvangen of enkel de in artikel 10 bedoelde kostenvergoedingen, en geen prestatiegeld ontvangen dat een bezoldiging is voor de deelname aan de vergaderingen.
‘Kostenvergoeding’
Voorheen was er met betrekking tot de bekostiging van vrijwilligers sprake van een “vergoeding”. Dit zorgde echter voor verwarring met betrekking tot het statuut van vrijwilliger. Omwille van deze reden zal er sprake zijn van een “kostenvergoeding”.
Er is enkel sprake van kostenvergoeding als het gaat om een bedrag dat de kosten dekt die verband houden met de activiteit. De vergoeding vormt met andere woorden een terugbetaling van de kosten, ook wanneer het een forfaitair bedrag betreft.
Het gaat daarbij dus niet om een schadevergoeding, noch om enige verloning voor de arbeid of over een compensatie voor de tijd die de vrijwilliger heeft geïnvesteerd.
Beslag en collectieve schuldenregeling
Men wil personen met een schuldenlast niet ontmoedigen om vrijwilligerswerk te doen. Daarom werd expliciet bepaald dat de kostenvergoeding niet voor beslag vatbaar is. De kostenvergoeding wordt immers aanzien als een terugbetaling van kosten en geen inkomen dat de vrijwilliger verrijkt.
Om dezelfde reden zullen vrijwilligers die in collectieve schuldenregeling zitten de kostenvergoeding niet moeten afdragen aan de schuldbemiddelaar.
Fiets- of autovergoeding
Voortaan kunnen vrijwilligers een vergoeding krijgen voor het gebruik van de eigen wagen en fiets. Deze vergoedingen zullen van hetzelfde niveau zijn als de ambtenaren.
Vervoer van personen
Vrijwilligers met een activiteit die bestaat uit het regelmatig vervoeren van personen werden voorheen geconfronteerd met een beperking op de cumul van een onkostenvergoeding en een kilometervergoeding. Er bestaat in principe een plafond van 2.000 km per jaar per vrijwilliger voor de vergoeding van kosten uit vervoer. Dit plafond zal voor deze vrijwilligers echter niet van toepassing zijn. Zij zullen alle trajecten in het kader van het hun vrijwilligerswerk volledig terugbetaald krijgen.
Verhoging jaarlijks plafond voor bepaalde categorieën
Een ontwerp van KB dat voorziet in de verhoging van het jaarlijks plafond van onkostenvergoeding voor bepaalde categorieën van vrijwilligers werd goedgekeurd. Interessant om weten is dat de onkostenvergoeding voor vrijwilligers in volgende sectoren zullen worden verhoogd van 1.361,23 euro per jaar tot 2.500,00 euro per jaar (geïndexeerde bedragen):
- Sporttrainer, lesgever, sportcoach, jeugdsportcoördinator, sportscheidsrechter, jurylid, steward, terreinverzorger-materiaalmeester, seingever bij sportwedstrijden
- De nachtoppas, evenals de dag-oppas bij hulpbehoevende personen volgens de voorwaarden en kwaliteitscriteria die iedere Gemeenschap bepaalt
- Het niet-dringend liggend ziekenvervoer: het liggend ziekenvervoer van, vanuit en tussen ziekenhuizen of vestigingsplaatsen van ziekenhuizen.
Een verhoging van het plafond is echter niet mogelijk wanneer de vrijwilliger voor dezelfde activiteit wél onder het toepassingsgebied van de relancewet valt.
Gelegenheidsgeschenken
De vrijstelling in geval van occasionele geschenken die op werknemers van toepassing is, wordt uitgebreid naar het vrijwilligersstelsel. Vrijwilligers kunnen met andere woorden voortaan ook gelegenheidsgeschenken ontvangen die niet worden meegerekend in de maximumbedragen indien de voorwaarden zoals van toepassing op werknemers nageleefd worden.
Beroepsgeheim
Aangezien er situaties voorkomen waarbij vrijwilligers toegang kunnen verkrijgen tot persoonlijke of private informatie werd het begrip “beroepsgeheim” verder uitgewerkt. Vrijwilligers moesten tot nu immers zelf zien te achterhalen of het beroepsgeheim voor hun van toepassing was.
Het wetsontwerp voorziet nu dat de organisatie die een beroep doet op vrijwilligers aan hen moet meedelen of het beroepsgeheim al dan niet van toepassing is.
Opgelet: bovenstaande bespreking is gebaseerd op ontwerpteksten, nog onderhevig aan wijzigen en onder voorbehoud van publicatie in het Belgisch Staatsblad.
Bron: Persbericht ministerraad 14 september 2018; Ontwerp van koninklijk besluit tot verhoging van het jaarlijks kostenplafond zoals bepaald in artikel 10 eerste lid van de wet van 3 juli 2005 betreffende de rechten van de vrijwilligers voor bepaalde categorieën van vrijwilligers; Persmedeling Kris Peeters van 20/07/2018.
