In 2022 hebben de regionale directies van Toezicht op het Welzijn op het Werk (TWW) een inspectiecampagne uitgevoerd bij ondernemingen in de dienstenchequesector. Deze campagne werd op voorhand aangekondigd.
Deze campagne had tot doel de arbeidsomstandigheden, en meer bepaald de veiligheid en gezondheid van de werknemers die huishoudhulp verrichten bij particulieren thuis via het stelsel van de dienstencheques, te verbeteren. Bijzondere aandacht werd hierbij besteed aan de naleving van de reglementaire bepalingen inzake welzijn op het werk en het toezicht erop door de werkgever en zijn hiërarchische lijn bij de gebruiker thuis.
Het bijzondere karakter van hun werkplek in deze sector-bij de gebruiker houdt in dat het toezicht door de werkgever of door een lid van de hiërarchische lijn niet permanent kan worden uitgeoefend. Bovendien is toezicht door de sociaal inspecteur van Toezicht Welzijn op het Werk bij de gebruiker in de praktijk ook niet evident, het gaat immers om privéwoningen van derden, waar de dienstencheque-werknemers slechts gedurende een zeer beperkte tijd aanwezig zijn.
Ondertussen heeft de FOD WASO het eindverslag hieromtrent gepubliceerd.
Volgende vasstellingen werden gedaan:
- De werkgever heeft geen beroep op een EDPB gedaan terwijl de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk niet over een departement beschikt dat belast is met het medisch gezondheidstoezicht.
- De werkgever heeft niet voor alle taken van de DC-werknemers een risicoanalyse uitgevoerd.
- De werkgever heeft geen risicoanalyse “moederschapsbescherming” uitgevoerd in samenwerking met de preventieadviseur-arbeidsarts.
- De werkgever beschikt niet over een schriftelijke risicoanalyse chemische agentia.
- De werkgever beschikt niet over een schriftelijke risicoanalyse manueel hanteren van lasten.
- De werkgever kan geen globaal preventieplan voorleggen.
- De werkgever kan geen jaarlijks actieplan voorleggen.
- DC-werknemers werden niet onderworpen aan het voorafgaand gezondheidstoezicht.
- DC-werknemers werden niet onderworpen aan het periodiek gezondheidstoezicht.
- Er is geen lid van de hiërarchische lijn aangesteld om doeltreffend en voldoende toezicht uit te oefenen op de activiteiten van de DC-werknemers.
- De werkgever kan niet aantonen, bv. aan de hand van een schriftelijk verslag, dat een lid van de hiërarchische lijn bij een intake bezoek bij een nieuwe gebruiker heeft nagegaan of de ter beschikking gestelde uitrusting aan de DC-werknemers aan de minimumvereisten voldoet.
- De werkgever kan niet aantonen dat de DC-werknemers een passende opleiding hebben gekregen over ergonomie en het manueel hanteren van lasten.
- De werkgever kan niet aantonen dat de DC-werknemers een passende opleiding hebben gekregen over het werken met chemische agentia.
- PBM (antislipschoenen en schoonmaakhandschoenen) worden niet gratis aan de DC- werknemers verstrekt.
- Instructies over het juiste gebruik van PBM’s (antislipschoenen en schoonmaakhandschoenen) werden niet aan de DC-werknemers gegeven.
- De contactgegevens van de preventieadviseur bevoegd voor psychosociale aspecten, wordt niet vermeld op een voor de werknemers gemakkelijk toegankelijke plaats.
- De werkgever heeft geen specifieke maatregelen genomen ter bescherming van de DC-werknemers die bij de uitoefening van hun werk in contact komen met derden.
In dit kader merkt men op dat bepaalde ondernemingen anders geadviseerd werden door hun externe dienst dan wat de wetgever heeft bepaald (bv het niet opstellen van specifieke risicoanalyses voor dienstencheque-werknemers, geen verplicht gezondheidstoezicht). Naar aanleiding van de resultaten van de campagne lijkt het belangrijk om zowel werkgevers als externe diensten voor preventie en bescherming op het werk bewust te maken van de specifieke verplichtingen inzake welzijn voor de dienstencheque-werknemers.
Op basis van de analyse van de resultaten van deze campagne en de bespreking ervan met de sociale partners, zullen de betrokken administraties vervolgens voorstellen uitwerken om het welzijn van de categorie van werknemers te verbeteren, en dit zowel op het vlak van regelgeving, sensibilisering als handhaving. Er komt in 2023 en 2024 een vervolg op deze campagne.
Risicoanalyses en overige documenten
Met behulp van interne/externe dienst voor preventie & bescherming op het werk dient rekening houdend met de specifieke context de welzijnswetgeving nageleefd te worden. In dit kader zijn o.a. de volgende risicoanalyses van belang:
- een risicoanalyse voor alle taken van de dienstenchequemedewerkers;
- een risicoanalyse voor chemische agentia;
- een risicoanalyse voor het manueel hanteren van lasten;
- een risicoanalyse voor “moederschapsbescherming”.
Op basis van deze risicoanalyses dienen dan passende maatregelen getroffen worden, o.a. opleidingen en instructies en desgevallend ook met betrekking tot het werken met derden.
Zoals elke onderneming moeten ook ondernemingen in de dienstenchequesector een algemeen preventieplan en jaarlijks actieplan opstellen (cf. Codex welzijn op het werk).
Ingevolge de interpretatie van de FOD WASO zijn de huishoudhulpen onderworpen aan zowel het voorafgaand als periodiek gezondheidstoezicht.
Een lid van de hiërarchie moet worden aangewezen om doeltreffend en voldoende toezicht uit te oefenen op de werkzaamheden van de dienstenchequewerknemers. Ter herinnering in het Waals gewest is een bezoek aan de woonplaats van de klant-gebruiker vereist voor de eerste uitvoering van een buurtwerk of -dienst.
Bron: FOD WASO, “Inspectiecampagne van de Arbeidsinspectie – Toezicht op het welzijn op het werk in de dienstenchequesector”, https://werk.belgie.be/nl/nieuws/inspectiecampagne-van-de-arbeidsinspectie-toezicht-op-het-welzijn-op-het-werk-de.
