Buiten het effectieve besmettingsgevaar leeft het Coronavirus ook op een andere manier onder de mensen. Namelijk hoe het virus een impact kan hebben op de economie en op welke manier daarmee omgegaan kan worden.
Preventieve maatregelen
Als werkgever ben je verantwoordelijk voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers op de werkvloer. In het kader hiervan kan je als werkgever de verspreiding van het virus tegengaan door het nemen van een aantal maatregelen.
De WHO heeft hiervoor een advies opgesteld met een aantal preventieve maatregelen die je kan nemen zoals:
- het voorzien van propere en hygiënische werkplekken (zoals bureautafels, toetsenborden,…) door deze regelmatig te ontsmetten;
- het toepassen van een goede handhygiëne door werknemers door het voorzien van handontsmettingsmiddelen op zichtbare plaatsen en werknemers hierover te informeren;
- het voorzien van een goede respiratoire hygiëne op de werkplek door het gebruik van papieren zakdoekjes in geval van hoesten en niezen;
- het informeren van werknemers dat ze zich met ziektesymptomen zoals hoest en/of koorts beter niet naar de werkplek begeven;
- het voorzien van de mogelijkheid van thuiswerk;
- het herbekijken van zakenreizen (risicogebieden en aanbevelingen van FOD Buitenlandse Zaken);
- het voorzien van instructies in geval iemand ziek wordt met een vermoeden van het hebben van het coronavirus;
- …
Uitzendkrachten dienen dezelfde bescherming te genieten als gewone werknemers bij de gebruiker aangezien de gebruiker verantwoordelijk is voor het welzijnsbeleid op de werkvloer waar de uitzendkracht tewerkgesteld wordt.
Coronavrees over je werknemers
Als er (voorlopig) geen sprake is van enige besmetting of symptomen en je werknemer is in een risicogebied geweest (vb. China, Noord Italië), dan kan je als werkgever de werknemer niet eenzijdig verplichten thuis te blijven zonder behoud van loon.
Wanneer er sprake is van duidelijke aanwijzingen van gezondheidsrisico’s kan je de werknemer als tijdelijke maatregel opdragen om naar huis te gaan, met loonbehoud. In onderling overleg en bij aanwezigheid van aanwijzingen van gezondheidsrisico’s kan je werknemer ook huiswaarts gaan, ook hier zal het loon uitbetaald moeten worden tenzij de werknemer instemt om (on)betaald verlof op te nemen. In beide gevallen is het wel aangewezen een schriftelijke verklaring op te stellen dat de maatregel genomen wordt in het kader van de gezondheid en veiligheid op de werkvloer wegens het coronavirus, en niet kan beschouwd worden als een onregelmatige beëindiging van de arbeidsovereenkomst.
Moest de werknemer hier niet op in willen gaan en de gezondheid en veiligheid van de andere werknemers komen in het gedrang, dan kan de werknemer aan een medisch onderzoek onderworpen worden bij de preventieadviseur-arbeidsarts. Dit is op kosten van de werkgever. De werknemer is verplicht zich hieraan te onderwerpen.
Een werknemer mag niet op eigen houtje en zonder toestemming thuisblijven wanneer er geen sprake is van enige besmetting of gezondheidsrisico’s. In dit geval is de werknemer ongerechtvaardigd afwezig is en dient er geen loon uitbetaald te worden. Als de werknemer thuis dient te blijven omdat de school van de kinderen gesloten is, en er geen opvangmogelijkheden zijn, dan kan de werknemer een beroep doen op onbetaald verlof voor familiale redenen.
Voor de werknemers die ziek naar huis gaan, en van de geneesheer een arbeidsongeschiktheidsattest ontvangen (een attest van een buitenlandse arts is ook geldig), gelden de gewone regels in het kader van arbeidsongeschiktheid wegens ziekte. Deze werknemers hebben m.a.w. recht op gewaarborgd loon.
Moest één van je werknemers verplicht in quarantaine geplaatst worden vanwege een beslissing van de overheid of een bevoegde instantie of die omwille van persoonlijke redenen (vakantie, Chinees Nieuwjaar …) in China verblijft of in een ander land getroffen door het coronavirus en die, bij het einde van zijn verblijf, niet naar België kan terugkeren, dan kan de arbeidsovereenkomst niet uitgevoerd worden omdat er sprake is van overmacht. In deze situatie kan je werknemer een werkloosheidsuitkering genieten voor tijdelijke werkloosheid wegens overmacht. Jij als werkgever zal dan zo snel mogelijk een elektronische aangifte moeten indienen bij het werkloosheidsbureau van de exploitatiezetel van de onderneming. De reden van de overmacht is ‘CORONAVIRUS’ (zie infra).
Let wel, indien de werknemer zichzelf in quarantaine zou plaatsen (dus niet opgelegd door de overheid of een bevoegde instantie) dan kan er geen gebruik gemaakt worden van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht.
Coronavrees bij je klanten, dienstverleners, leveranciers, …
Als je medecontractant omwille van het Coronavirus de overeengekomen contractuele verplichtingen niet kan nakomen waardoor er sprake is van een daling van cliënteel, productie, omzet, bestellingen … dan kan je een beroep doen op tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken.
Tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken – arbeiders
Voor deze tijdelijke werkloosheid zijn volgende acties vereist (zie het infoblad E22):
- een voorafgaandelijke elektronische mededeling van de voorziene periode van tijdelijke werkloosheid. Bij de economische redenen dien je ‘CORONAVIRUS’ te vermelden;
- voorafgaand informeren van de betrokken werknemers en ondernemingsraad (of vakbondsafgevaardigden);
- voorafgaand bezorgen van een controledocument C.3.2. A aan de betrokken werknemers;
- validatie van het controledocument C.3.2. A in het validatieboek;
- tijdige elektronische mededeling van de eerste effectieve werkloosheidsdag van de betrokken werknemers in de betrokken maand;
- ASR aangiften scenario 2 (uitkeringsaanvraag) en scenario 5 (maandelijkse aangifte).
Let wel, afhankelijk van de gekozen regeling (volledige schorsing, kleine schorsing of grote schorsing) zal je ook rekening moeten houden met een verplichte werkweek.
| Aard | Modaliteiten | Maximumduur (+ verplichte werkweek) |
| Volledige schorsing | 0 arbeidsdagen | 4 weken (28 kalenderdagen) + verplichte werkweek |
| Grote schorsing | < 3 arbeidsdagen/ week of < 1 arbeidsweek / 2 weken (minstens 2 arbeidsdagen) | 3 maanden + verplichte werkweek |
| Kleine schorsing | ≥ 3 arbeidsdagen / week of ≥ 1 arbeidsweek / 2 weken | 12 maanden |
Voorbeeld: bij een volledige schorsing kan je de arbeiders 4 weken op tijdelijke werkloosheid zetten, na deze periode van vier weken moet je evenwel de arbeiders verplicht één week laten werken.
Tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken – bedienden
Voor bedienden kan tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken enkel worden ingevoerd door de ondernemingen die reeds voldoen aan de preliminaire voorwaarden.
Het betreft ondernemingen die erkend zijn als ‘onderneming in moeilijkheden’. Voor deze erkenning als onderneming in moeilijkheden moet er een specifieke procedure gevolgd worden en moet men voldoen aan een van de volgende voorwaarden:
- Hetzij een substantiële vermindering (10%) in vergelijking met hetzelfde kwartaal van het kalenderjaar 2008 of van één van de twee kalenderjaren die de aanvraag voorafgaat van de omzet, van de productie of van de bestellingen.
- Hetzij een aanzienlijk gebruik (minstens 10 % van het totaal aantal dagen aangegeven aan de RSZ) van de tijdelijke werkloosheid voor arbeiders.
- Hetzij door de Minister van Werk erkend zijn als onderneming in moeilijkheden op basis van onvoorziene omstandigheden die op korte termijn een substantiële daling van de omzet, de productie of het aantal bestellingen tot gevolg hebben.
Indien de onderneming nog niet voldoet aan de preliminaire voorwaarden kan u een aanvraag indienen bij de Minister van Werk om erkend te worden als onderneming in moeilijkheden op basis van onvoorzienbare omstandigheden die op een korte termijn een substantiële daling van de omzet, de productie of het aantal bestellingen tot gevolg hebben. Bij de economische redenen dient u dan ‘SCHORSING bedienden’ en bij opmerkingen ‘CORONAVIRUS’ te vermelden.
Recht op werkloosheidsuitkering?
Als de werknemers uitkeringsgerechtigd zijn, dan kunnen ze in de periode van tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken werkloosheidsuitkeringen genieten. Ook uitzendkrachten kunnen, als ze uitkeringsgerechtigd zijn, een uitkering genieten omwille van tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen.
Het bedrag van de uitkering wordt tijdelijk tot 30 juni 2020 verhoogd van 65% naar 70% van het gemiddeld geplafonneerd loon.
Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht
Een andere optie is de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht. Overmacht is een plotse, onvoorzienbare gebeurtenis, onafhankelijk van de wil van de partijen die de uitvoering van de overeenkomst tijdelijk volledig onmogelijk heeft gemaakt. Het coronavirus kan in bepaalde situaties aanleiding geven tot overmachtsituaties.
De RVA heeft enkele voorbeeldsituaties uitgewerkt. Bijvoorbeeld Belgische ondernemingen die getroffen worden door de gevolgen van het Coronavirus in China of andere landen omdat ze afhankelijk zijn van leveranciers uit de getroffen regio. Ook indien klanten in de huishoudsector afbellen omdat ze in quarantaine zitten, is er sprake van overmacht (let wel, wanneer de klant omwille van een vrees tot besmetting de dienstverlening op eigen initiatief tijdelijk schorst dan is er geen situatie voorhanden die onafhankelijk is van de wil van de partijen).
Voor deze tijdelijke werkloosheid zijn volgende acties vereist (zie het infoblad E24):
- zo snel mogelijk een elektronische mededeling doen. Als reden van overmacht moet u ‘CORONAVIRUS’ vermelden.
- informeren van de betrokken werknemers en voorafgaand bezorgen van een controledocument C.3.2. A aan de betrokken werknemers;
- ASR aangiften scenario 2 (uitkeringsaanvraag) en scenario 5 (maandelijkse aangifte).
Daarnaast moet je ook nog een dossier indienen per post of per mail, gericht aan de dienst tijdelijke werkloosheid van het bevoegde werkloosheidsbureau met een gedetailleerde uitleg en de nodige stukken waaruit blijkt dat de werkloosheid is veroorzaakt door het Coronavirus.
De tijdelijke werkloosheid wegens overmacht zal in voorkomend geval aanvaard worden voor de door de werkgever opgegeven duur, doch voorlopig uiterlijk tot en met 30.06.2020.
Bedrijven die hun bedienden tijdelijk werkloos willen stellen wegens economische oorzaken kunnen, in afwachting van het vervolledigen van de hierboven vermelde procedure tot erkenning als onderneming in moeilijkheden, ook een beroep doen op tijdelijke werkloosheid wegens overmacht op voorwaarde dat de werkgever aantoont dat de voorafgaande procedure van erkenning als onderneming in moeilijkheden opgestart is of zich geëngageerd heeft om dat te doen.
Recht op werkloosheidsuitkering?
In geval van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht is de werknemer vrijgesteld van wachttijd. Hij of zij moet dus niet eerst een aantal arbeidsdagen bewijzen vooraleer hij of zij recht heeft op uitkeringen.
Het bedrag van de uitkering wordt tijdelijk tot 30 juni 2020 verhoogd van 65% naar 70% van het gemiddeld geplafonneerd loon.
Afdwingbaarheid van contractuele verplichtingen ten gevolge van Corona?
Wat de afspraken met de contractant zelf betreft, moet je de juridische overeenkomsten nagaan en kijken of er een imprevisie-of overmachtsclausule aanwezig is. Als dit niet het geval is, dan is de medecontractant gehouden tot nakoming van de overeenkomst, en kan er eventueel een schadevergoeding geëist worden wanneer u schade ondervindt.
Financiële gevolgen door het Coronavirus op ondernemingsniveau?
Steunmaatregelen fiscus
Ondervind je ten slotte hinder op financieel vlak ingevolge de verspreiding van het coronavirus, dan kan je bij de overheid steunmaatregelen aanvragen. Moest je echter al structurele betaalmoeilijkheden kennen, dan kan je hier wel geen beroep op doen. Er moet sprake zijn van een daadwerkelijke hinder, die aangetoond kan worden. (vb. een daling van het omzetcijfer, een aanzienlijke daling van de bestellingen en/of reservaties, gevolgen van een “kettingreactie” met partnerondernemingen, …)
Aanvragen moeten uiterlijk op 30 juni 2020 ingediend worden volgens de procedure via deze link.
De overheid kent volgende maatregelen toe: afbetalingsplan, kwijtschelding van nalatigheidsinteresten, kwijtschelding van boete wegens niet-betaling.
Minnelijk afbetalingsplan RSZ
Omwille van het Coronavirus en wanneer er financiële moeilijkheden zijn om de sociale bijdragen te betalen, kan je voor het eerste en tweede kwartaal 2020 een minnelijk afbetalingsplan aanvragen bij de RSZ. Hier vind je de aanvraagprocedure terug. In het vak ‘Uw motivatie’ leg je uit op welke manier je onderneming financieel te lijden heeft door het coronavirus.
Je doet dan maandelijkse afbetalingen voor een maximum van 24 maanden. Let wel, de RSZ geeft geen garantie dat het correct betalen van de socialezekerheidsbijdragen je vrijstelt van bijdrageopslagen, forfaitaire vergoedingen en/of intresten.
