Individueel maatwerk Vlaanderen – update

In ons artikel “Vlaamse Regering bekrachtigt het decreet maatwerk bij individuele inschakeling” werd reeds toegelicht dat de Vlaamse overheid vanaf 01/07/2023 wil overschakelen op individueel maatwerk ter ondersteuning van de tewerkstelling van personen met een arbeidsbeperking via een financiële compensatie.

De Vlaamse Regering heeft op 15 juli het uitvoeringsbesluit over maatwerk bij individuele inschakeling goedgekeurd.

Individueel maatwerk kan aangevraagd worden vanaf 3 juli 2023.

Afgeschafte maatregelen 

De invoering van individueel maatwerk zorgt voor een vereenvoudiging van het beleidskader voor de tewerkstelling van personen met een arbeidsbeperking. Individueel maatwerk bouwt verder op 4 maatregelen die verdwijnen: de Vlaamse Ondersteuningspremie (VOP), de Sociale Inschakelingseconomie (SINE), de Lokale Diensteneconomie (LDE), de maatwerkafdelingen (MWA) van collectief maatwerk.

• VOP: U kunt vanaf 1 juli 2023 geen nieuwe VOP-premie meer aanvragen. Voor werknemers die u reeds in dienst heeft waarvoor u reeds een VOP ontvangt, blijft u de premie verder ontvangen voor de voorziene duurtijd.  U kan een verhoging og verlenging van de VOP aanvragen via de VOP applicatie tot 30 juni 2023. Vanaf 1 juli 2023 zal u dit via de applicatie voor individueel maatwerk moeten doen en zal u van het departement een beslissing krijgen via de voorwaarden van individueel maatwerk.

• SINE: Vanaf 1 juli 2023 kunt u geen nieuwe SINE-voordelen (doelgroepvermindering via RSZ, herinschakelingsuitkering via RVA of via het OCMW) meer aanvragen. Voor werknemers die u reeds in dienst heeft waarvoor u reeds SINE-voordelen ontvangt en die ononderbroken in dienst blijven, kunt u nog maximaal 2 jaar gebruikmaken van de SINE-voordelen.
  Voor SINE-voordelen die aflopen voor 30 juni 2023 kan uiterlijk tot 30 juni 2023 bij VDAB een verlenging vragen.
  Voor SINE die afloopt na 30 juni 2023 kan u vanaf 1 juli 2023 premies aanvragen in het kader van individueel maatwerk voor werknemers met een vastgestelde behoefte aan werkondersteunende maatregelen.
  Specifiek voor werkgevers die werknemers in dienst hebben van wie SINE afloopt tussen 1 juli en 31 december 2023 voorzien we de mogelijkheid dat VDAB al voor 1 juli de indicering uitvoert. U kan uw werknemer hier aanmelden.
  Er zijn een paar uitzonderingen op deze algemene regels voor bepaalde werkgevers (maatwerkbedrijven en lokale diensteneconomie).

• LDE: De lokale diensteneconomie gaat vanaf 1 juli 2023 geleidelijk op in het individueel maatwerk. Het is de bedoeling dat alle opgestarte trajecten van doelgroepmedewerkers worden voltooid. De lokale diensteneconomie zal dus pas uitdoven nadat alle trajecten zijn afgerond. LDE-ondernemingen krijgen de mogelijkheid om hun werking verder te zetten in het kader van collectief maatwerk of individueel maatwerk. 

• MWA: De maatwerkafdelingen gaan vanaf 1 juli 2023 geleidelijk op in het individueel maatwerk. Het is de bedoeling dat alle opgestarte trajecten van doelgroepmedewerkers worden voltooid. De maatwerkafdelingen zullen dus pas uitdoven nadat alle trajecten zijn afgerond. Ondernemingen met een maatwerkafdeling krijgen de mogelijkheid om hun werking verder te zetten in het kader van collectief maatwerk of individueel maatwerk. 

Betrokken werkgevers 

De volgende werkgever kunnen aan aanvraag indienen voor individueel maatwerk:

• werkgevers uit de privésector : privaatrechtelijke rechtspersonen (vb. BV, NV, VZW, uitzendkantoren), natuurlijke personen (vb. zelfstandigen in hoofd- of bijberoep of personen met een persoonlijk assistentiebudget (PAB) en werkgevers die iemand in dienst hebben die in het buitenland gevestigd zijn als de werknemer in Vlaanderen woont;
• werkgevers uit de publieke sector: scholen en lokale besturen.

Opgelet: Ondernemingen in moeilijkheden of andere overheden dan scholen en lokale besturen komen niet in aanmerking.

Betrokken werknemers 

De volgende werknemers komen in aanmerking voor aan aanvraag individueel maatwerk:

• werknemers die een arbeidsovereenkomst hebben (voltijds of deeltijds) voor bepaalde of onbepaalde duur ;
• een door de VDAB erkende arbeidsbeperking hebben en behoefte hebben aan de werkondersteunende maatregelen van individueel maatwerk;
• in Vlaanderen wonen of wonen in een ander land van de Europese Unie/de Europese Economische Ruimte en werken in Vlaanderen.

Opgelet: er is geen recht op werkondersteunende maatregelen voor contracten van bepaalde duur van minder dan 24u (vb. dagcontract uitzendarbeid, flexijob, gelegenheidswerknemer horeca,…).

Indien een werknemer deeltijds bij meerdere werkgevers werkt, dan moet elke werkgever apart een aanvraag indienen voor individueel maatwerk.

Specifiek voor werknemers van een maatwerkbedrijf gelden volgende voorwaarden:

• na 1 januari 2015 in dienst genomen zijn;
• of hun arbeidsbeperking is na die datum begonnen;
• of de werknemer is als doelgroepwerknemer doorgestroomd naar een aansluitende tewerkstelling in het maatwerkbedrijf, en neemt een functie op die verschilt van de functie die hij als doelgroepwerknemer opgenam.

Voor werknemers van lokale besturen is vereist dat ze na 01/07/2008 in dienst genomen zijn of hun arbeidsbeperking is begonnen na 01/07/2023.

De werkgever bespreekt samen met de werknemer welke behoeften er zijn en waarvoor u individueel maatwerk gebruikt (vb. een aangepast uurrooster of takenpakket; begeleiding en ondersteuning van de directe leidinggevende, compensatie van lagere productiviteit,….). Er kan hieromtrent advies gevraagd worden aan de experts van de dienst Tewerkstellingsondersteunende maatregelen.

Procedure

De betrokken persoon met een arbeidsbeperking kan een aanvraag indienen bij de VDAB of het onderzoek kan geïnitieerd worden door een bemiddelaar of partner van de VDAB met kennisgeving aan de persoon.

De VDAB zal nagaan of er een behoefte is aan werkondersteunende maatregelen  (WOM) voor personen met een arbeidsbeperking wordt vastgesteld door de VDAB, op basis van:

• een officieel attest met een aandoening of voorgeschiedenis die voorkomt op vastgelegde lijst
• of indien de persoon voldoet op grond van een indicerend arbeidsonderzoek via het ICF-instrument.

De VDAB stelt de behoefte aan werkondersteunende maatregelen (loonpremie en/of begeleidingspremie) vast voor een duurtijd van maximaal twee jaar of voor een duurtijd van vijf jaar die begint vanaf de datum van de vaststelling van de behoefte op basis van het attest of het indicerende arbeidsonderzoek.

Nadat de VDAB de behoefte aan werkondersteunende maatregelen bij de persoon met een arbeidsbeperking heeft vastgesteld, dient de werkgever een aanvraag van werkondersteunende maatregelen in bij het departement WSE met een elektronisch formulier dat het departement ter beschikking stelt. Deze aanvraag moet gebeuren binnen de duurtijd die werd vastgesteld door de VDAB!

Opgelet: bij verandering van werkgever dienst de nieuwe werkgever de aanvraag in te dienen binnen de door de VDAB vastgelegde duurtijd (2 of 5 jaar). Indien dit niet mogelijk is, zal de werknemer een nieuwe vaststelling van de behoefte aan werkondersteunende maatregelen moeten aanvragen bij de VDAB.

De duurtijd van de toekenning van de premies in het kader van individueel maatwerk zijn afhankelijk van de door VDAB vastgestelde arbeidsbeperking van de werknemer:

• Max. 5 jaar (verlengbaar): bij een langdurige, blijvende problematiek;
• Max. 2 jaar (niet verlengbaar): bij een problematiek die waarschijnlijk zal verbeteren is de ondersteuning geldig (de werknemer kan wel een nieuwe vaststelling vragen bij de VDAB).

De termijn gaat in vanaf het kwartaal van de beslissing door het Departement Werk en Sociale Economie.

Loonpremie

Er kan enerzijds een loonpremie aangevraagd worden om extra ondersteuning van de werknemer te betalen of als compensatie voor lagere productiviteit.

De loonpremie wordt berekend als een percentage van het effectief betaalde loon. Het exacte bedrag hangt af van het begrensde referteloon van de werknemer. Voor deeltijdse werknemers wordt het referteloon begrensd volgens de tewerkstellingsbreuk (vb. deeltijdse werknemer 80% tewerkstelling: het begrensde referteloon is gelijk aan 80% van het dubbele van het GGMMI).

De loonpremie bedraagt minimaal 20% en maximaal 75% van het referteloon.

Begeleidingspremie

De begeleidingspremie wordt toegekend aan werkgevers voor de begeleiding en ondersteuning van werknemers met een arbeidsbeperking op de werkvloer op het vlak van hun professionele ontwikkeling en werksituatie, met als doel een duurzame tewerkstelling. Om deze begeleiding en coaching in concrete afspraken te gieten, werkt u een ondersteuningsplan uit dat door de verschillende betrokken partijen ondertekend wordt. 

De begeleiding op de werkvloer houdt minstens de volgende opdrachten in:

• praktijkgerichte begeleiding bieden op maat van de werknemer en de werkgever, op basis van een ondersteuningsplan;
• de werknemer met een arbeidsbeperking coachen op de werkvloer;
• preventieve aanpassingen en verbeteringen voorstellen;
• ondersteuning bieden bij het onthaal en de integratie van de werknemer;
• ondersteuning bieden bij het verbeteren van communicatie- en omgangsvormen met de werknemer;
• de werknemer adviseren en doorverwijzen voor problemen buiten de arbeidscontext;
• permanente opvolging bieden en instaan voor de informatiedoorstroom naar de werkgever of de collega-coach;
• informatie bezorgen aan VDAB met het oog op een evaluatie.

Het is de VDAB die zal bepalen welke werkondersteunende maatregelen nodig zijn dus of er al dan niet begeleiding op de werkvloer nodig is. Indien dit het geval is, dan moet er een gekwalificeerde (interne of externe) begeleider en coach aangesteld worden.  Een interne begeleider moet aan bepaalde kwalificaties voldoen. Een externe begeleider zal u kunnen selecteren uit een lijst van erkende dienstverleners.

De verdere informatie in verband met de erkenningsvoorwaarden voor de gekwalificeerde begeleider zullen nog volgen in het najaar. Voor externe begeleiders zal er nog een lijst met erkende dienstverleners gepubliceerd worden.

De coach is een directe collega op de werkvloer, die de volgende taken vervult:

• zorgen voor de integratie van de werknemer op de werkvloer;
• de werknemer coachen bij het dagdagelijks functioneren op de werkvloer;
• het eerste aanspreekpunt zijn voor de werknemer bij eventuele moeilijkheden op de werkvloer;
• moeilijkheden en mogelijkheden over het functioneren van de werknemer signaleren aan de werkgever en de gekwalificeerde begeleider.

De begeleiding op de werkvloer houdt minstens de volgende opdrachten in:

• praktijkgerichte begeleiding bieden op maat van de werknemer en de werkgever, op basis van een ondersteuningsplan (sjabloon zal ter beschikking gesteld worden op website Departement WSE);
• de werknemer met een arbeidsbeperking coachen op de werkvloer;
• preventieve aanpassingen en verbeteringen voorstellen;
• ondersteuning bieden bij het onthaal en de integratie van de werknemer;
• ondersteuning bieden bij het verbeteren van communicatie- en omgangsvormen met de werknemer;
• de werknemer adviseren en doorverwijzen voor problemen buiten de arbeidscontext;
• permanente opvolging bieden en instaan voor de informatiedoorstroom naar de werkgever of de collega-coach;
• informatie bezorgen aan VDAB met het oog op een evaluatie.

De begeleidingspremie wordt per kwartaal betaald en bestaat uit 2 delen:

• Een forfaitair aandeel: voor het uitbouwen van een duurzame, ondersteunende werkcontext. Dit deel van de premie wordt toegekend ongeacht het aantal gepresteerde uren van de werknemer.
• Een variabel aandeel: om in te spelen op de specifieke behoeften van uw werknemer. Dit deel van de premie hangt af van het aantal gepresteerde uren in het kwartaal van de premie.

Cumulverbod

De werkgever kan de werkondersteunende maatregelen voor dezelfde werknemer met een arbeidsbeperking niet combineren met:

• de Vlaamse ondersteuningspremie voor personen met een arbeidshandicap (VOP);
• de werkondersteunende maatregelen als doelgroepwerknemer bij een maatwerkbedrijf;
• de tegemoetkoming in het loon die wordt uitbetaald aan de personen die zijn tewerkgesteld met toepassing van artikel 60, §7 OCMW-wet;
• de Vlaamse aanwervingsincentive voor langdurig werkzoekenden;
• de tegemoetkoming, in het kader van het Derde Arbeidscircuit;
• de premie voor gesubsidieerde contractuelen;
• de tegemoetkomingen in de loonkosten in het kader van de sociale inschakelingseconomie (SINE).

Uitzendarbeid

Uitzendkantoren en werkgevers die werknemers met een arbeidsbeperking ter beschikking stellen conform de wet van 24 juli 1987, moeten transparant zijn over het gebruik van de werkondersteunende maatregelen ten aanzien van de gebruiker.

Uitzendkantoren en werkgevers die werknemers met een arbeidsbeperking ter beschikking stellen conform de wet van 24 juli 1987 en die een beroep willen doen op de begeleidingspremie moeten zich registreren bij het departement WSE (mail: individueelmaatwerk@vlaanderen.be). Bij de aanvraag tot registratie moeten ze aantonen dat ze voldoen aan al de volgende voorwaarden:

• ze hebben expertise in de matching van de competenties en de verwachtingen van de persoon met een arbeidsbeperking en de opdracht bij de gebruiker;
• ze verbinden zich ertoe om een passende job aan te bieden op maat van de begeleidingsbehoefte van de werknemer met een arbeidsbeperking, en om de overeenkomstige inhoudelijke begeleidingsvoorwaarden aan te bieden;
• ze verbinden zich ertoe om transparant te communiceren over het gebruik van de werkondersteunende maatregelen ten aanzien van de gebruiker;
• ze voorzien een concrete organisatorische invulling van de begeleiding op de werkvloer conform het decreet van 14 januari 2022;
• ze voorzien ondersteuning van de gebruiker in functie van het tewerkstellen en het begeleiden van de werknemer met een arbeidsbeperking tijdens en na de uitzendopdracht of de terbeschikkingstelling.

Een goedgekeurde registratie is 5 jaar geldig en begint te lopen vanaf de datum vermeld in de beslissing. De geldigheidsduur van de registratie vervalt vroegtijdig als u gedurende 2 opeenvolgende jaren geen werknemers met een door VDAB vastgestelde begeleidingsnood heeft tewerkgesteld als uitzendkracht of ter beschikking gesteld.

Daarnaast kan uw registratie ingetrokken of geschorst worden door de minister indien u niet meer voldoet aan de voorwaarden of in bepaalde uitzonderlijke gevallen, met name:

• de aanvraag werd ingediend op basis van valse, onvolledige of onjuiste verklaringen;
• er is een onherroepelijke gerechtelijke veroordeling opgelopen;
• u handelt in strijd met de sociale of fiscale wetgeving.

Bron: Besluit van de Vlaamse Regering tot uitvoering van het decreet van 14 januari 2022 over maatwerk bij individuele inschakeling; https://www.vlaanderen.be/individueel-maatwerk/individueel-maatwerk-voor-werkgevers#regelgeving.