Met als achtergrond dat toereikende lonen voor de werknemers in de Europese Unie essentieel zijn om goede arbeids- en levensomstandigheden te waarborgen en billijke en veerkrachtige economieën en samenlevingen op te bouwen en met het oog op de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling, heeft de Europese Unie een richtlijn uitgevaardigd.
Algemeen
De richtlijn doet geen afbreuk aan de vrijheid van de lidstaten om wettelijke minimumlonen vast te stellen of de toegang tot bescherming door minimumlonen in het kader van cao’s te bevorderen, overeenkomstig de specifieke werkwijze binnen de lidstaten zelf en met volledige inachtneming van de contractvrijheid van de sociale partners. Voorts wordt verduidelijkt dat de richtlijn geen verplichting oplegt om een wettelijk minimumloon in te voeren in lidstaten zonder wettelijk minimumloon, noch om de cao’s universeel toepasselijk te maken.
De richtlijn bevat nieuwe regels voor:
- de procedures om de toereikendheid van wettelijke minimumlonen vast te stellen en aan te passen. Het wettelijk minimumloon wordt ten minste om de 2 jaar aangepast (of, voor landen die gebruikmaken van een automatisch indexeringsmechanisme, ten minste om de 4 jaar). De richtlijn schrijft de lidstaten echter geen specifieke ondergrens voor het minimumloon voor.
- de bevordering van collectieve onderhandelingen over loonvorming. Lidstaten waar de dekkingsgraad van collectieve onderhandelingen lager ligt dan 80% moeten een kader uitwerken met voorwaarden voor collectieve onderhandelingen en een actieplan opstellen om deze onderhandelingen te bevorderen.
- de daadwerkelijke toegang tot bescherming door minimumlonen voor werknemers die daar volgens de nationale wetgeving recht op hebben. In de richtlijn staat dat de lidstaten maatregelen moeten nemen om de toegang van werknemers tot bescherming door wettelijke minimumlonen te verbeteren. Het kan gaan om: controles door arbeidsinspecties, gemakkelijk toegankelijke informatie over de bescherming door minimumlonen, meer mogelijkheden voor handhavingsautoriteiten om op te treden tegen werkgevers die zich niet aan de regels houden,…
Handhaving
De richtlijn verplicht de lidstaten om een handhavingssysteem op te zetten, met betrouwbare monitoring, controles en inspecties om ervoor te zorgen dat de nationale kaders voor wettelijke minimumlonen efficiënt functioneren en nageleefd worden. Tweejaarlijks moet een uitgebreid verslag aan de Commissie bezorgd worden.
Impact op België?
In België bestaat er op nationaal niveau al het GMMI en op sectoraal niveau worden meestal ook minimumlonen voorzien.
De lidstaten hebben 2 jaar de tijd om de richtlijn om te zetten in nationaal recht.
Inwerkingtreding
De bepalingen treden op 14 november 2022 in werking.
Bron : Ontwerprichtlijn van het Europese Parlement en de Raad van 28 oktober 2020 betreffende toereikende minimumlonen in de Europese Unie, www.eur-lex.europa.eu.; Richtlijn (EU) 2022/2041 van het Europees Parlement en de Raad van 19 oktober 2022 betreffende toereikende minimumlonen in de Europese Unie,Pb. 25 oktober 2022, afl. L275/41.
