Tijdens de COVID-19-pandemie en ingevolge de stijgende populariteit van het thuiswerken hebben de Europese lidstaten in het verleden beslist dat de periode van telewerk die in een lidstaat verricht wordt, niet in aanmerking genomen moet worden voor de bepaling van de toepasselijke socialezekerheidswetgeving en er dus geen invloed is op de aansluiting bij de sociale zekerheid ook al zou de werknemer meer dan 25% in de woonstaat werken. Er werd daarvoor een voorlopige transitieperiode voorzien die afloopt op 30/06/2023.
Op Europees niveau is er thans een kaderakkoord uitgewerkt dat een specifieke regeling voor thuiswerkende grenswerknemers voorziet, mits inachtname van bepaalde voorwaarden. Deze kaderovereenkomst is geldig van 01/07/2023 – 30/06/2028. Er is voorzien in de mogelijkheid tot automatische verlenging.
De lidstaten kunnen elk afzonderlijk kiezen of ze instappen in het kaderakkoord of niet.
Voorwaarden kaderakkoord
Het sociale zekerheidsstelsel van het werkland blijft van toepassing indien :
- het grensoverschrijdend telewerk is beperkt tot minder dan 50 % van de arbeidstijd;
- de werknemer werkzaam is voor één werkgever of voor meerdere werkgevers (in dat laatste geval moeten ze gevestigd zijn in dezelfde lidstaat);
- de werknemer afwisselend werkt in de vestiging van de werkgever in het werkland en structureel grensoverschrijdend telewerkt* in het woonland;
- een gezamenlijke aanvraag voor een A1 document indienen in de lidstaat van de werkgever (binnen de 3 maanden, eerste jaar deadline: voor 01/07/2024).
* Grensoverschrijdend telewerk is een activiteit gebaseerd op informatietechnologie en locatie onafhankelijk en wordt uitgevoerd in een andere lidstaat dan die waar de werkgever zijn zetel heeft
De regeling van de kaderovereenkomst kan niet toegepast worden wanneer:
- de werknemer andere activiteiten uitoefent in zijn woonland dan het telewerk. De regeling is bijgevolg niet van toepassing op handelsvertegenwoordigers (vb. klantenbezoek) of werknemers met een mobiele functie of indien de werknemer een zelfstandige activiteit/ nevenactiviteit uitoefent of indien de werknemer werkt op een andere locatie (vb. coworking space).
- de werknemer (structurele) werkzaamheden verricht in een derde land. Er zijn hieromtrent nog uiteenlopende standpunten over de impact van incidentele tewerkstellingen.
De nieuwe 50%-grens kan enkel toegepast worden wanneer beide landen het Europees kaderakkoord ondertekend hebben, dus zowel de lidstaat waar de werkgever is gevestigd is en waar de werknemer gewoonlijk werkt, als de lidstaat waar de werknemer woont en gedeeltelijk van thuis werkt.
België, Nederland, Duitsland en Luxemburg hebben het akkoord reeds ondertekend. Voor Frankrijk is er nog geen duidelijkheid of ze het akkoord zullen tekenen. De lijst met landen die het akkoord ondertekend hebben kan geraadpleegd worden op de website van de FOD sociale zekerheid.
Keuzevrijheid
De regels opgenomen in het kaderakkoord zijn facultatief, de werkgever en werknemer zijn m.a.w. niet verplicht ze toe te passen.
Twee opties zijn dus mogelijk :
- de algemene regel van het al dan niet presteren van een substantieel gedeelte van de prestaties in zijn woonland, met een minimum van 25% van de arbeidstijd of de verloning.
- de bijzondere regel van 50 % zoals hierboven omschreven (cf. kaderovereenkomst).
In beide gevallen zal er wel een A1-document aangevraagd moeten worden voor behoud van het socialezekerheidsstelsel in het bevoegde land:
- Algemene regel: A1 aanvragen in het woonland;
- Kaderovereenkomst: A1 aanvragen in het land van de werkgever (lidstaat waar de werkgever zijn statutaire zetel heeft).
Retroactief
Het kaderakkoord kan in principe enkel aangevraagd worden voor de toekomst, maar gedurende het eerste jaar (1 juli 2023 tot 30 juni 2024) kan dit ook met terugwerkende kracht gedaan worden (tot ten vroegste 1 juli 2023). De Belgische werkgevers hebben bijgevolg nog wel enige ruimte om de formaliteiten voor de toepassing hiervan in orde te maken. Wel moeten de werkgevers de socialzekerheidsbijdragen betalen in België voor de grenswerknemers die buiten België telewerken.
Fiscale regeling
Op fiscaal vlak is er geen globaal akkoord voorhanden. Er zal dus naar de eventuele dubbelbelastingverdragen gekeken moeten worden. Dit heeft als gevolg dat bij het thuiswerken in het woonland afwisselend met werken in het werkland, er wel fiscale implicaties van toepassing kunnen zijn zoals bijvoorbeeld een loonverwerking in twee landen.
Voorbeeld
De werknemer woonachtig te Nederland, blijft structureel een aantal dagen van thuis uit werken (< 50%) na 30 juni 2023, afwisselend met een tewerkstelling in België. Zowel België als Nederland hebben het Europees kaderakkoord ondertekend. De sociale zekerheid blijft volledig verschuldigd in België, maar de werknemer zal wel belastingen in Nederland moeten betalen voor de dagen dat hij in Nederland thuiswerkt.
Indien de werknemer woonachtig zou zijn in Frankrijk dan geldt de algemene regel van de 25% grens.
Bron : Bericht FOD Sociale zekerheid i.v.m. Grensoverschrijdend telewerk in de EU, de EER en Zwitserland -Kaderovereenkomst inzake grensoverschrijdend telewerk-
