De Vlaamse regering heeft een decreet goedgekeurd dat de verplichting oplegt aan bepaalde organisaties om aan de hand van een uittreksel uit het strafregister (het vroegere attest van goed gedrag en zeden – minderjarigenmodel) het goed en zedelijk gedrag van een nieuwe medewerker, dat minstens een onberispelijk gedrag in de omgang met minderjarigen inhoudt, te controleren.
Doelstelling
Zowel het rapport van het Comité voor de Rechten van het Kind als het verdrag van de Raad van Europa inzake de bescherming van kinderen tegen seksuele uitbuiting en seksueel misbruik (het Verdrag van Lanzarote) verwijzen naar de nood naar het nemen van een initiatief waarbij personen veroordeeld voor misbruik van kinderen geen contact hebben met kinderen in hun professionele hoedanigheid.
Het decreet beoogt prioritair het vermijden van seksueel grensoverschrijdend gedrag ten aanzien van minderjarigen, maar aan de hand van een controle van het uittreksel uit het strafregister kan ook ruimer het vermijden van elk gedrag dat de fysieke, psychische of seksuele integriteit van minderjarigen aantast.
Toepassingsgebied
Het decreet is van toepassing op organisaties die een activiteit aanbieden die valt onder opvoeding, psycho-medisch-sociale begeleiding, hulpverlening aan de jeugd, kinderbescherming, animatie of begeleiding van minderjarigen als vermeld in artikel 596, tweede lid, van het Wetboek van Strafvordering.
Zowel organisaties met zetel in het Vlaamse gewest als Brusselse organisaties binnen de Vlaamse gemeenschap vallen onder het toepassingsgebied van het decreet.
Hieronder een Indicatieve (niet-limitatieve) opsomming van organisatie die onder het toepassingsgebied kunnen vallen voor zover ze activiteiten aanbieden die vallen onder opvoeding, psycho-medisch-sociale begeleiding, hulpverlening aan de jeugd, kinderbescherming, animatie of begeleiding van minderjarige:
- jeugdhulpvoorzieningen;
- diensten voor pleegzorg;
- VAPH-voorzieningen (VAPH: Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap);
- thuiszorgvoorzieningen;
- adoptiediensten;
- kinderopvang van baby’s en peuters;
- organisaties die buitenschoolse activiteiten organiseren;
- consultatiebureaus van Kind en Gezin (Opgroeien);
- vertrouwenscentra Kindermishandeling;
- sportorganisaties;
- jeugdverenigingen;
- centra voor leerlingenbegeleiding;
- centra voor algemeen welzijnswerk;
- ondersteuningscentra jeugdzorg;
- de sociale dienst jeugdrechtbank;
- centra voor geestelijke gezondheidszorg;
- inloopteams;
- gemeenschapsinstellingen;
- centra voor ontwikkelingsstoornissen;
- justitiehuizen;
- organisaties uit de brede cultuursector;
- onderwijsinstellingen
- …..
Controle
Bij de aanwerving van een nieuwe medewerker moet men nagaan of er minstens een onberispelijk gedrag in de omgang met minderjarigen blijkt uit het uittreksel uit het strafregister (max. 1 maand oud) indien de volgende cumulatieve voorwaarden voldaan zijn:
- de activiteit die de medewerker voor de organisatie zal uitvoeren, valt onder opvoeding, psycho-medisch-sociale begeleiding, hulpverlening aan de jeugd, kinderbescherming, animatie of begeleiding van minderjarigen;
- de medewerker heeft in het kader van de activiteit op structurele basis rechtstreeks contact met minderjarigen;
- de medewerker is een meerderjarige persoon op het ogenblik van de aanstelling;
- de medewerker wordt aangesteld door middel van een overeenkomst (rechtstreeks met de betreffende natuurlijke persoon of onrechtstreeks via een rechtspersoon) of een eenzijdige benoeming of conform de Vrijwilligerswet (werknemers, studenten, verenigingswerkers, student-stagiairs, statutaire ambtenaren, zelfstandigen (behoudens enkele uitzonderingen) en vrijwilligers).
Opgelet: De controle moet ook worden uitgevoerd voor elke medewerker die door een wijziging van de activiteit, voldoet aan de voorwaarden, terwijl dat voor de wijziging van de activiteit niet het geval was.
De controle kan uitzonderlijk opnieuw worden uitgevoerd voor een medewerker indien daar een gegronde indicatie voor is. In dat geval verzoekt de organisatie de medewerker op gemotiveerde wijze om een nieuw uittreksel uit het strafregister.
Een blanco strafregister is niet vereist. Wel moet worden nagegaan of de vermeldingen op het uittreksel uit het strafregister ertoe leiden dat er geen sprake meer is van goed en zedelijk gedrag, wat minstens een onberispelijk gedrag in de omgang met minderjarigen inhoudt.
Het is daarbij niet noodzakelijk dat de activiteiten uitsluitend op minderjarigen gericht zijn. Indien een deel van het doelpubliek van de activiteiten minderjarigen zijn, zal het decreet van toepassing zijn.
Online contact met een minderjarige dient ook als rechtstreeks contact beschouwd te worden.
Bij de controle van dit uittreksel houdt men rekening met de volgende elementen:
- de contextuele gegevens;
- het tijdsverloop tijdens een mogelijke veroordeling;
- het feit of het gaat om een veroordeling wegens feiten gepleegd ten aanzien van een minderjarige;
- andere elementen dan de hierboven vermelde, die de organisatie, die de medewerker aanstelt, relevant acht.
Uitzonderingen
In de volgende gevallen dient er geen controle te worden uitgevoerd:
- De betrokkene heeft ten aanzien van de aanstellende organisatie in de loop van het voorbije jaar reeds een uittreksel uit het strafregister voorgelegd in het kader van een vorige aanstelling en de betrokkene is toen effectief aangesteld.
Hiermee wordt vermeden dat medewerkers die worden aangesteld met kortdurende contracten, bijvoorbeeld week- of maandcontracten, telkens opnieuw een uittreksel uit het strafregister moeten opvragen en dat de organisatie telkens opnieuw de controle zou moeten doorvoeren.
- De medewerker wordt aangesteld door middel van een overeenkomst met een rechtspersoon, en die rechtspersoon bevestigt dat de controle reeds bij de aanstelling van die medewerker is doorgevoerd.
Voorbeeld: indien een consultancybedrijf een externe consultant een langdurig project met betrekking tot minderjarigen laat uitvoeren in een school waardoor de consultant gedurende lange tijd fysiek aanwezig is in die school, zal de school de controle toch niet moeten uitvoeren ten aanzien van die consultant indien het consultancybedrijf bij het aanwerven van de consultant de controle reeds heeft doorgevoerd.
- Indien er sprake is van een dienstenovereenkomst die geen structurele samenwerking beoogt.
Voorbeeld: indien men een clown aanstelt als animatie op een opendeurdag is de verplichte controle van deze clown niet noodzakelijk. Hetzelfde geldt voor een acteerworkshop die gegeven wordt in een theatergezelschap. Er wordt immers geen structurele samenwerking beoogd.
Voorbeeld: Indien een jeugdhulpvoorziening echter bijvoorbeeld een externe kinderpsychiater aanstelt en hiervoor een dienstenovereenkomst van twee jaar sluit met de psychiater, waardoor de psychiater gedurende twee jaar activiteiten ten aanzien van minderjarigen verricht in de voorziening, zal dit als een structurele samenwerking worden gekwalificeerd, waardoor de verplichte controle wel van toepassing zal zijn
- De Vlaamse Regering kan bepalen voor welke organisaties of sectoren de controle niet van toepassing is voor vrijwilligers die aangesteld zijn conform de Vrijwilligerswet, indien de beperking van het recht op privéleven ten aanzien van deze medewerkers of hun gelijkschakeling met professionele medewerkers niet berust op een redelijke verantwoording of niet evenredig is met de doelstelling van dit decreet, met name de bescherming van minderjarigen.
Gegevensbescherming
In het kader van de GDPR mag men niet zomaar de gerechtelijke gegevens die vermeld worden op een uittreksel uit het strafregister verwerken. Het decreet voorziet een rechtsgrond voor deze verwerking. In dit kader is art. 6, lid 1 c° van toepassing met name de verwerking is noodzakelijk om te voldoen aan een wettelijke verplichting die op de verwerkingsverantwoordelijke rust.
De betreffende organisaties krijgen bovendien geen toegang tot het Centraal Strafregister of tot een andere gegevensbank. De betrokken medewerker moet het uittreksel uit het strafregister zelf aanvragen en daarna voorleggen aan de betreffende organisatie.
De desbetreffende organisaties kunnen de volgende persoonsgegevens verwerken:
- de identificatiegegevens die vermeld worden op het uittreksel uit het strafregister;
- de veroordelingen die vermeld worden op het uittreksel uit het strafregister.
De verwerking moet zich beperken tot de hierboven vermelde controle.
De organisaties worden beschouwd als verwerkingsverantwoordelijke en moeten de de passende maatregelen nemen ter beveiliging van de persoonsgegevens. In dit kader moeten de organisaties een lijst opstellen van de categorieën van personen die toegang hebben tot de persoonsgegevens, met een beschrijving van hun hoedanigheid ten opzichte van de verwerking van de beoogde gegevens. Bovendien moet men ervoor zorgen dat de aangewezen personen door een wettelijke of statutaire verplichting, of door een evenwaardige contractuele bepaling, ertoe gehouden zijn het vertrouwelijke karakter van de betrokken gegevens in acht te nemen.
De uittreksels uit het strafregister mogen niet langer bewaard worden dan noodzakelijk is voor de controle. De uittreksels uit het strafregister worden vernietigd nadat de definitieve beslissing omtrent de aanstelling van de medewerker is genomen of nadat de controle van het uittreksel uit het strafregister voltooid is en er het gepaste gevolg aan gegeven is.
Inwerkingtreding
Deze regeling treedt in werking op een door de Vlaamse Regering te bepalen datum en uiterlijk op 1 januari 2023
Bron: Decreet van 3 juni 2022 houdende de verplichting voor bepaalde organisaties om een uittreksel uit het strafregister als vermeld in artikel 596, tweede lid, van het Wetboek van Strafvordering, te controleren voor bepaalde nieuwe medewerkers (1), BS 24 juni 2022.
