Sinds 01/04/2022 was er reeds een specifieke regeling voorzien in de bouwsector in het kader van de basisveiligheidsopleidingen voor nieuwe werknemers, met name de verplichting tot het volgen van een basisopleiding van minstens 8u.
Ondertussen werd het KB 07/04/2023 tot vaststelling van een basisveiligheidsopleiding met betrekking tot tijdelijke of mobiele bouwplaatsen en tot verbetering van de communicatie op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen (1) gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.
Ingevolge dit KB is het volgen van een basisveiligheidsopleiding vanaf 15/04/2023 verplicht voor iedereen die werkzaamheden verricht op tijdelijke of mobiele werkplaatsen.
Werknemers
Elke aannemer is ertoe gehouden aan zijn werknemers een basisveiligheidsopleiding met betrekking tot tijdelijke of mobiele bouwplaatsen te verstrekken om op een tijdelijke of mobiele bouwplaats werkzaamheden uit te voeren met betrekking tot het realiseren van het bouwwerk. Deze opleiding heeft een totale duur van tenminste acht uur.
Deze basisveiligheidsopleiding heeft tot doel de werknemers bewust te maken van de risico’s die aanwezig kunnen zijn op een tijdelijke of mobiele bouwplaats, ongeacht of deze risico’s voortvloeien uit hun eigen activiteiten of uit de activiteiten van andere aannemers die aanwezig zijn of zullen zijn op de bouwplaats.
Deze basisveiligheidsopleiding ten minste de volgende doelstellingen:
- beschikken over een basiskennis van de rol en de taken van de actoren betrokken bij tijdelijke of mobiele bouwplaatsen;
- beschikken over een basiskennis betreffende de organisatie van een efficiënte samenwerking op een tijdelijke of mobiele bouwplaats, met het oog op de veiligheid en gezondheid op de bouwplaats en het welzijn op het werk;
- beschikken over een basiskennis van de algemene preventiebeginselen;
- kennis hebben van de toepassing van de passende preventiemaatregelen;
- inzicht hebben in en toepassen van veilig en gezond gedrag op een tijdelijke of mobiele bouwplaats.
De aannemer moet op elk ogenblik kunnen aantonen dat de basisveiligheidsopleiding die zijn werknemers hebben gevolgd, beantwoordt aan de beoogde doelstellingen.
De werknemers die werkzaamheden uitvoeren op een tijdelijke of mobiele bouwplaats worden vermoed te beschikken over de bedoelde basisveiligheidsopleiding, indien één van de volgende voorwaarden is vervuld:
- attest waaruit blijkt dat zij de kennis hebben verworven door het volgen van een andere opleiding (vb. VCA attest* op voorwaarde dat men nadien ook slaagt voor het examen);
- bewijs van 5 jaar ervaring in de afgelopen tien jaar door het uitvoeren van werkzaamheden op een tijdelijke of mobiele bouwplaats (opgelet: in de CAO van PC 124 was dit in de laatste 15 jaar, terwijl dit nu aangepast wordt naar de laatste 10 jaar).
* Indien men vóór 15/04/2023 een VCA opleiding volgde of een VCA attest behaalde, blijft men in orde voor deze opleidingsverplichting. Vanaf 15/04/2023 is een VCA opleiding enkel geldig indien men nadien ook slaagt voor het examen. Ook enkel een VCA examen is niet meer voldoende, maar men moet ervoor de opleiding van minimum 8u gevolgd hebben.
De opleiding wordt aan de werknemer verstrekt, indien mogelijk vooraleer de werkzaamheden op de tijdelijke of mobiele bouwplaats aan te vatten, en in elk geval, binnen een termijn van één maand nadat deze werknemer de werkzaamheden heeft aangevat.
De basisveiligheidsopleiding wordt op regelmatige tijdstippen herhaald, tenzij de werkgever kan aantonen dat de kennis van de werknemers actueel blijft, door middel van regelmatige of continue opleiding en informatieverstrekking, en door praktijkervaring.
In elk geval moet de werkgever ervoor zorgen dat de werknemers, voorafgaand aan de tewerkstelling op de bouwplaats, de nodige informatie over de risico’s en preventiemaatregelen verbonden aan het werken op een tijdelijke of mobiele bouwplaats hebben ontvangen en kan hij aantonen dat de werknemers deze informatie wel degelijk hebben ontvangen en begrepen
Bovenvermelde regeling doet geen afbreuk aan de strengere regels of praktijken die van toepassing zijn in een bepaalde sector of onderneming of op de werknemers van een opdrachtgever die werkzaamheden verrichten op een tijdelijke of mobiele bouwplaats die zich bevindt in de inrichting van de opdrachtgever.
Op sectoraal niveau kunnen de inhoud en de nadere regels m.b.t. de basisveiligheidsopleiding kunnen vastgesteld worden in een collectieve arbeidsovereenkomst. Deze CAO kan ook de voorwaarden bepalen waaronder werknemers kunnen worden vrijgesteld van het volgen van de basisveiligheidsopleiding, voor zover deze werknemers kunnen aantonen dat zij de door de basisveiligheidsopleiding bedoelde kennis en vaardigheden op een andere wijze hebben verworven. Voor PC 124 werd dit vastgelegd in een lijst met gevalideerde veiligheidsopleidingen.
Uitzendkrachten
Deze verplichting geldt ook voor uitzendkrachten die werkzaam zijn op een tijdelijke of mobiele bouwplaats. Het standpunt van de FOD WASO is dat voor uitzendkrachten de klant-gebruiker (de aannemer) instaat voor de basisveiligheidsopleiding.
Op basis van bepaalde commerciële afspraken is het desgevallend ook mogelijk dat het uitzendkantoor zelf een basisveiligheidsopleiding (in overeenstemming met het KB) of gelijkgestelde opleiding voorziet voor de uitzendkrachten.
Zelfstandigen
De zelfstandigen en de werkgevers, die zelf een beroepsactiviteit op de bouwplaats uitoefenen, zijn ook verplicht om een dergelijke basisveiligheidsopleiding te volgen.
De zelfstandigen die werkzaamheden uitvoeren op een tijdelijke of mobiele bouwplaats worden vermoed te beschikken over de bedoelde basisveiligheidsopleiding, indien één van de volgende voorwaarden is vervuld:
- attest waaruit blijkt dat zij de kennis hebben verworven door het volgen van een andere opleiding (vb. VCA attest op voorwaarde dat men nadien ook slaagt voor het examen (zie hierboven);
- bewijs van 5 jaar ervaring in de afgelopen tien jaar door het uitvoeren van werkzaamheden op een tijdelijke of mobiele bouwplaats.
Uitzonderingen
Bovenvermelde verplichtingen m.b.t. het volgen van een basisveiligheidsopleiding voor werknemers en zelfstandigen zijn niet van toepassing op de volgende personen die kunnen aantonen dat er wordt voldaan aan vergelijkbare voorwaarden inzake de basisveiligheidsopleiding voor veilig en gezond werken op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen vastgesteld in een andere lidstaat van de Europese Unie:
- de werkgevers die gevestigd zijn in een andere lidstaat van de Europese Unie ten aanzien van hun werknemers;
- de werkgevers die gevestigd zijn in een andere lidstaat van de Europese Unie en die zelf een beroepsactiviteit op de bouwplaats uitoefenen;
- de zelfstandigen die gevestigd zijn in een andere lidstaat van de Europese Unie.
Communicatie op de bouwplaats
Er wordt ook aandacht besteed aan de verbetering van de communicatie op de bouwplaats. Hiertoe moet het veiligheids- en gezondheidsplan een aantal regels bevatten met betrekking tot de verbale en non-verbale communicatie op de bouwplaats, o.a.:
- het verspreiden van informatie, instructies en bevelen aan de personen die werken op de bouwplaats, zodat zij deze te allen tijde begrijpen en daadwerkelijk kunnen toepassen;
- de mogelijkheid voor deze personen om zich door middel van geschikte communicatiemiddelen verstaanbaar te maken;
- het vastleggen van praktische afspraken over de communicatie en verstaanbaarheid wanneer deze personen zich in een meertalige omgeving bevinden.
Inwerkingtreding
Bovenvermelde regels treden in werking op 15 april 2023.
Voor personen die op 15 april 2023 reeds werkzaam zijn op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen wordt voorzien in een overgangsregeling. Zij moeten de basisveiligheidsopleiding hebben gevolgd uiterlijk op 15 april 2024 (behalve voor de arbeiders van PC 124 waarvoor de overgangsperiode reeds voorbij is).
Bron: KB van 07/04/2023 tot vaststelling van een basisveiligheidsopleiding met betrekking tot tijdelijke of mobiele bouwplaatsen en tot verbetering van de communicatie op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen, BS 14 april 2023; https://werk.belgie.be/nl/nieuws/kb-tot-vaststelling-van-een-basisveiligheidsopleiding-met-betrekking-tot-tijdelijke-mobiele; https://embuild.be/nl/verplichte-basisveiligheidsopleiding-bouw.
