Tijdelijke werkloosheid overmacht of economische werkloosheid vanaf 01/09? – update

Zoals meegedeeld in ons artikel ‘Coronavirus: Tijdelijke werkloosheid corona overmacht werknemers – update’ loopt de mogelijkheid tot algemene toepassing van de vereenvoudigde procedure tijdelijke werkloosheid overmacht coronavirus af op 31/08/2020. Tijdens deze periode geldt een soepele toepassing van het begrip overmacht en worden alle situaties van tijdelijke werkloosheid door het coronavirus beschouwd als tijdelijke werkloosheid wegens overmacht, ook al zijn deze te wijten aan gebrek aan werk omwille van economische redenen en kan er bijvoorbeeld nog enkele dagen per week worden gewerkt.

Vanaf 01/09/2020 moet nagegaan worden op basis van welke regeling uw onderneming tijdelijke werkloosheid kan toepassen.

Achtergrond

De superkern heeft op 12/06/2020 voorzien in specifieke maatregelen voor sectoren in moeilijkheden om de sociaal-economische gevolgen van een geleidelijke hervatting van de activiteiten te verzachten. Er werd daarbij voorzien in de verlenging van vereenvoudigde procedure tijdelijke werkloosheid overmacht corona tot 31/12/2020.

De Groep van 10 heeft op 18/06/2020 een verklaring opgesteld voor een verlenging van de vereenvoudigde procedure tijdelijke werkloosheid overmacht corona zou tot 31/12/2020 verlengd worden, maar enkel voor de ondernemingen die in de maanden maart, april, mei of voor 20 juni 2020 er minstens 1 dag gebruik van hebben gemaakt. Er werd door de Groep van 10 dus voorgesteld om geen onderscheid te maken op basis van al dan niet zwaar getroffen sectoren zoals voorgesteld door de superkern.

Op 14/07/2020 heeft Minister van Werk Nathalie Muylle aangekondigd dat er een regeling van tijdelijke werkloosheid corona voorzien zou worden vanaf september voor zwaar geïmpacteerde bedrijven.

Gelet op bovenstaande zijn er verschillende pistes voorzien vanaf 01/09/2020 :

• Verlenging tijdelijke werkloosheid overmacht corona tot 31/12/2020 voor ondernemingen die vallen onder de ‘zwaar getroffen sectoren’;
• Verlenging tijdelijke werkloosheid overmacht corona tot 31/12/2020 voor ondernemingen die beschouwd worden als ‘zwaar getroffen ondernemingen’
• Toepassing tijdelijke werkloosheid overmacht ‘andere redenen’ voor ondernemingen die niet vallen onder de zwaar getroffen sectoren en niet beschouwd kunnen worden als zwaar getroffen onderneming.
• Specifieke vorm van economische werkloosheid tot 31/12/2020 voor ondernemingen die niet vallen onder de zwaar getroffen sectoren en niet beschouwd kunnen worden als zwaar getroffen onderneming;
• Toepassing algemene regeling economische werkloosheid bedienden voor ondernemingen die niet vallen onder de zwaar getroffen sectoren en niet beschouwd kunnen worden als zwaar getroffen onderneming.

Opgelet: Voor de sectoren of ondernemingen die niet in aanmerking komen als zwaar getroffen door de coronacrisis gelden vanaf 01.09.2020 terug de gewone procedures voor het invoeren van economische werkloosheid.

Voor de andere vormen van tijdelijke werkloosheid (slecht weer, collectieve sluiting, technische stoornis, overmacht andere reden en staking/lock-out) blijven de gewone procedures met alle bijhorende formaliteiten van toepassing (zowel voor als na 01/09/2020). Dit geldt ook voor zwaar getroffen ondernemingen / sectoren aangezien de reden van werkloosheid niet gelinkt is aan corona! Voor de zwaar getroffen ondernemingen / sectoren geldt er in dat geval wel nog een uitzondering op het afleveren van een C3.2A controlekaart en het verrichten van ASR scenario 2.

Tijdelijke werkloosheid overmacht corona

Vanaf 01/09/2020 tot 31/12/2020 kan tijdelijke werkloosheid overmacht omwille van het coronavirus enkel nog ingeroepen worden door zwaar getroffen sectoren of zwaar getroffen ondernemingen. 

De vereenvoudigde procedure tijdelijke werkloosheid overmacht kan door deze ondernemingen ook  toegepast worden voor de situatie waarbij de werknemer niet kan
telewerken en zich in één van de situaties bevindt waarvoor een quarantainegetuigschrift kan worden afgeleverd.

Zwaar getroffen sectoren

Het gaat om sectoren waar de activiteiten gevoelig verlaagd zijn omwille van de door de overheid opgelegde coronamaatregelen. Deze sectoren moeten nog formeel vastgelegd worden door de Minister van Werk.

Hieronder de lijst van getroffen sectoren.

Opgelet: voor bepaalde sectoren geldt dit enkel voor bepaalde activiteiten binnen de sector. Voor andere activiteiten in de sector geldt de erkenning als zwaar getroffen sector niet. Concreet betekent dit ook dat de tijdelijke werkloosheid enkel mogelijk is voor de werknemers die deze specifieke activiteiten verrichten.  Van zodra de werknemer de activiteit uitoefent, valt hij nog onder de soepele regeling, ook indien hij daarnaast nog (een) andere activiteit(en) uitoefent. Er moet bij de aanvraag een lijst van werknemers toegevoegd worden die deze activiteiten verrichten.

Zwaar getroffen onderneming

Het gaat om ondernemingen (= juridische entiteit) die tijdens het tweede kwartaal van 2020 een aantal dagen van tijdelijke werkloosheid hebben gekend voor hun werknemers (arbeiders en bedienden) ten belope van minstens 20% van het globaal aantal aan de RSZ aangegeven dagen (met uitsluiting van een aantal situaties). De tijdelijke werkloosheidsdagen kunnen zowel betrekking hebben op tijdelijke werkloosheid overmacht als gevolg van de coronapandemie als op economische werkloosheid.

De 20% voorwaarde wordt berekend op volgende wijze:

• In de teller het aantal dagen tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen en wegens overmacht corona (DmfA-codes 71, 76 en 77) in het tweede kwartaal 2020
• In de noemer het aantal in dat kwartaal aan de RSZ aangegeven dagen. De dagen aangegeven met de DmfA-codes 30, 50, 51 en 52 zijn uitgesloten.

De RVA heeft ondertussen bevestigd dat voor uitzendkantoren voor de berekening van de 20% voorwaarde enkel rekening gehouden moet worden met de gegevens van het vast personeel en dus niet met de uitzendkrachten. De uitzendkrachten worden ook niet meegeteld bij de gebruiker.  Indien de gebruiker als ‘zwaar getroffen’ erkend is, dan kan de vereenvoudigde procedure tijdelijke werkloosheid overmacht ook worden ingevoerd voor uitzendkrachten die bij die de gebruiker zijn tewerkgesteld.

Opgelet: de specifieke voorwaarden voor de toepassing van tijdelijke werkloosheid overmacht corona voor uitzendkrachten inzake langlopende opdracht en contracten van minstens 5 dagen blijven van toepassing. 

Formaliteiten

Ondernemingen die behoren tot PC 140.02, 227, 302, 303.03, 304, 329 of 333 dienen geen formulier C106A-Corona-HGO in te dienen bij de RVA. 

De andere ondernemingen (zwaar getroffen sector of zwaar getroffen onderneming) moeten het formulier C106A-Corona-HGO (HARD GETROFFEN ONDERNEMING) invullen en per mail bezorgen aan de dienst Tijdelijke werkloosheid van het werkloosheidsbureau bevoegd voor het ambtsgebied waar de maatschappelijke zetel van de onderneming gevestigd is.  In principe zou u binnen de 2 weken na de verzending een antwoord moeten ontvangen van de RVA.

Het is dus aan te raden om het formulier tijdig in te dienen bij de RVA zodat u voor 01/09/2020 kennis heeft van de beslissing van de RVA.

Opgelet: indien u een negatief antwoord ontvangt moet u nagaan of u economische redenen kunt inroepen.

Ondernemingen die vallen onder het toepassingsgebied van deze regeling zullen voor de periode tot december 2020:

• geen controleformulieren C.3.2A moeten afleveren aan hun werknemers;
• maandelijks een ASR scenario 5 moeten verrichten.

De werknemers van een zwaar getroffen onderneming of sector die tijdelijk werkloos worden gesteld wegens overmacht (niet om een andere reden!) ontvangen in de periode van 01/09/2020 tot 31/12/2020 bovenop hun tijdelijke werkloosheidsuitkering nog een aanvullende vergoeding van 5,63 euro per dag, ten laste van de RVA en betaald door de uitbetalingsinstelling

Tijdelijke werkloosheid overmacht – andere reden

De definitie van overmacht wordt terug in de normale betekenis geïnterpreteerd. Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht kan enkel worden ingeroepen indien het gaat om een plotse, onvoorzienbare gebeurtenis, onafhankelijk van de wil van de partijen die er zich op beroepen, en die de uitvoering van de arbeidsovereenkomst tijdelijk volledig onmogelijk maakt.

De gewone procedure tijdelijke werkloosheid overmacht met de daarbijhorende formaliteiten is vanaf 01/09/2020 terug van toepassing voor: 

• Ondernemingen die ‘niet zwaar getroffen’ zijn; 
• ‘Zwaar’ getroffen ondernemingen / sectoren voor overmacht omwille van een andere reden dan corona. 

Onder ‘andere reden’ wordt verstaan:  een brand, een elektriciteitspanne buiten het bedrijf, omdat de werknemer een geschiktheidsverklaring door de mutualiteit betwist, de situatie waarin de werknemer tijdelijk werkloos wordt gesteld omdat hij over een quarantainegetuigschrift beschikt, maar geen telewerk kan verrichten (enkel indien de werkgever niet zwaar hard getroffen is).

Vanaf 01/09/2020 moet:

• de tijdelijke werkloosheid overmacht (voor andere redenen) opnieuw elektronisch gemeld worden aan de RVA via de toepassing ‘Tijdelijke werkloosheid‘ en de stukken moeten worden ingediend waaruit de overmacht blijkt;
• u als werkgever opnieuw controleformulieren C.3.2A afleveren aan uw werknemers (behalve voor zwaar getroffen ondernemingen / sectoren);
• een ASR scenario 2 verrichten (behalve voor zwaar getroffen ondernemingen / sectoren);
• op het einde van de kalendermaand een ASR scenario 5 verrichten.

Voor uitzendkrachten dient men nog steeds rekening te houden met de voorwaarde van contracten van minstens 5 dagen i.h.k.v. opdracht van langere duur (cf. tijdelijke werkloosheid – uitzendkrachten).

Economische werkloosheid corona

Ondernemingen die niet beschouwd kunnen worden als zwaar getroffen onderneming en niet vallen onder een zwaar getroffen sector kunnen vanaf 01/09/2020 geen beroep meer doen op de vereenvoudigde procedure tijdelijke werkloosheid overmacht coronavirus. 

Deze ondernemingen zullen vanaf 01/09/2020 een beroep moeten doen op de stelsel van economische werkloosheid voor arbeiders en bedienden die tijdelijk, tot eind 2020, worden aangepast om een vlottere toegang tot die stelsels mogelijk te maken

Arbeiders

Er wordt voorzien in een uitbreiding van de maximumduur van de schorsing van 1 september 2020 tot 31 december 2020:

• Volledige schorsing: maximaal 8 opeenvolgende weken (i.p.v. 4 weken) + verplichte werkweek.
• Grote schorsing*: maximaal 18 opeenvolgende weken (i.p.v. 3 maanden) + verplichte werkweek.
• Kleine schorsing*: maximaal 12 maanden.

* Een grote schorsing betekent dat er minder dan drie arbeidsdagen per week voorzien zijn of minder dan 1 week op 2 weken gewerkt wordt. Een kleine schorsing betekent dat er minstens 3 dagen per week wordt gewerkt of minstens 1 week per 2 weken.

Opgelet : de bestaande gunstigere sectorale afwijkingen via KB blijven van toepassing.

Indien de sectorale regeling minder dan 8 of 18 weken voorziet voor respectievelijk een ‘volledige’ of een ‘grote’ schorsing, kan in die sector toch een schorsing van respectievelijk 8 of 18 weken worden ingevoerd, zonder dat de sectorale regeling zelf moet worden aangepast. 

Indien de regeling is aangevraagd en ingegaan tussen 01/09/2020 en 31/12/2020, kan de regeling worden ingevoerd voor respectievelijk 8 weken/18 weken, ook indien de regeling verderloopt in
2021.

Andere regels binnen het stelsel van economische werkloosheid voor arbeiders blijven ongewijzigd van toepassing (cf. infoblad E22).

• een voorafgaandelijke elektronische mededeling van de voorziene periode van tijdelijke werkloosheid;
• voorafgaand informeren van de betrokken werknemers en ondernemingsraad (of vakbondsafgevaardigden);
• voorafgaand bezorgen van een controledocument C.3.2. A aan de betrokken werknemers;
• validatie van het controledocument C.3.2. A in het validatieboek;
• tijdige elektronische mededeling van de eerste effectieve werkloosheidsdag van de betrokken werknemers in de betrokken maand;
• ASR aangiften scenario 2 (uitkeringsaanvraag) en scenario 5 (maandelijkse aangifte).

Bedienden

Indien u reeds aan de normale preliminaire voorwaarden voor het invoeren van economische werkloosheid bedienden voldoet (erkenning onderneming in moeilijkheden en cao of ondernemingsplan waarin de mogelijkheid tot invoeren schorsing bedienden is voorzien nog van toepassing is) dan kan u deze regeling toepassen. Hiervoor is een elektronische mededeling schorsing bedienden minstens 7 kalenderdagen vooraf vereist. U kan dan gebruikmaken van 16 weken volledige schorsing of 26 weken gedeeltelijke schorsing.*

* Voor het kalenderjaar 2020 zal uitzonderlijk geen rekening gehouden worden met het aantal aangegeven weken schorsing bedienden werkgebrek gelegen in de periode van 13/03/2020 tot 31/08/2020. Deze weken worden dus niet aangerekend op het krediet van 16 of 26 weken.

Indien u niet aan de normale preliminaire voorwaarden voor het invoeren van economische werkloosheid bedienden voldoet, kan u een beroep doen op de algemene regeling dan wel de overgangsregeling.

Hieronder wordt enkel de overgangsregeling verder toegelicht.

Indien u gebruik wenst te maken van de overgangsregeling tijdelijke werkloosheid werkgebrek bedienden gelden de volgende voorwaarden:

• u moet aantonen dat uw onderneming (= juridische entiteit) in het kwartaal voorafgaand aan de invoering van de economische werkloosheid, een substantiële daling van ten minste 10% van de omzet of de productie heeft gekend in vergelijking met hetzelfde kwartaal van 2019;
• u moet de bedienden die in economische werkloosheid worden geplaatst twee vormingsdagen per maand aanbieden;
• u moet gebonden zijn door een cao of ondernemingsplan die in de betaling van een aanvullende vergoeding voorziet (hierbij is het de vraag of CAO nr. 147 nog verlengd zal worden, indien dit het geval is kan men zich op CAO nr. 147 beroepen).

Het ondernemingsplan moet bij toepassing van de overgangsregeling:

• de substantiële daling van de omzet of de productie aantonen (deze stukken moeten ook ter beschikking gehouden worden);
• de verbintenis om 2 vormingsdagen per maand aan te bieden bevatten*;
• niet overgemaakt worden aan de directeur-generaal van de algemene directie Collectieve arbeidsbetrekkingen van de FOD WASO en het ondernemingsplan moet ook niet voorgelegd worden aan de Commissie ondernemingsplannen;
• wel overgemaakt worden aan de ondernemingsraad of bij gebrek daarvan, aan de vakbondsafvaardiging;
• wel neergelegd worden bij de Griffie van de Algemene Directie Collectieve Arbeidsbetrekkingen van de FOD WASO.

* De 2 vormingsdagen moeten aangeboden worden aan alle bedienden die economisch werkloos (overgangsregeling) zijn in de periode van 01/09/20 tot 31/12/2020. De vormingsdagen moeten aangeboden per maand dat de bedienden tijdelijk werkloos zijn. Er is hierbij geen minimum aantal tijdelijke werkloosheidsdagen opgelegd. Dit geldt dus vanaf 1 tijdelijke werkloosheidsdag in die maand. De twee vormingsdagen kunnen door de werkgever vrij ingevuld worden. Het kan gaan over interne dan wel externe of sectorale opleidingen. Indien de werkgever de vormingsdagen niet zou aanbieden dan kan de RVA de tijdelijke werkloosheid weigeren en is de werkgever loon verschuldigd voor de geweigerde tijdelijke werkloosheidsdagen. 

Indien u gebruik maakt van de overgangsregeling wordt voor het kalenderjaar 2020 het maximum aantal kalenderweken waarin u gebruik kunt maken van de regeling schorsing bedienden verhoogd met 8 weken. Er kan bijgevolg:

• een regeling van volledige schorsing voor 24 weken (in plaats van 16 weken) aangevraagd worden;
• een regeling van gedeeltelijke arbeid voor 34 weken (in plaats van 26 weken) aangevraagd worden.

Voor de toepassing van de overgangsregeling moet u een formulier C106A-CORONA-OVERGANGSSTELSEL via aangetekend schrijven versturen naar de dienst Tijdelijke werkloosheid van het werkloosheidsbureau van de RVA bevoegd voor het ambtsgebied waar de maatschappelijke zetel van uw onderneming gevestigd is. Tegelijkertijd kan u het bovenvermelde formulier ook versturen per e-mail. In principe zou u binnen de 2 weken na de verzending een antwoord moeten ontvangen van de RVA.

Ten vroegste 14 dagen na de verzending van het formulier C106A-CORONA-OVERGANGSSTELS aan de RVA kunt u een elektronische mededeling “schorsing bedienden” versturen. De RVA heeft in haar instructies ondertussen opgenomen dat gedurende de overgangsregeling de RVA soepel zal omgaan met deze termijn en dat de mededeling
schorsing bedienden verstuurd kan worden van zodra men een positieve beslissing van de RVA heeft ontvangen dat men aan de preliminaire voorwaarden voldoet.

Voor het overige gelden vanaf 01/09/2020 opnieuw de gewone procedures voor het invoeren van tijdelijke werkloosheid werkgebrek bedienden (cf. infoblad E55).

• een voorafgaandelijke elektronische mededeling van de voorziene periode van tijdelijke werkloosheid;
• voorafgaand informeren van de betrokken werknemers en ondernemingsraad (of vakbondsafgevaardigden);
• voorafgaand bezorgen van een controledocument C.3.2. A aan de betrokken werknemers;
• validatie van het controledocument C.3.2. A in het validatieboek;
• tijdige elektronische mededeling van de eerste effectieve werkloosheidsdag van de betrokken werknemers in de betrokken maand;
• ASR aangiften scenario 2 (uitkeringsaanvraag) en scenario 5 (maandelijkse aangifte).

Uitzendkrachten? 

Voor de voorwaarden voor de toepassing van tijdelijke werklosheid werkgebrek arbeiders en bedienden op uitzendkrachten verwijzen we naar de richtlijnen van de RVA: 

• economische werkloosheid arbeiders – uitzendkrachten: riodocnr 092928
• economische werkloosheid bedienden – uitzendkrachten: riodocnr 093418

Samenloop economische werkloosheid – overmacht 

Volgens de instructies van de RVA primeert de schorsingsgrond die chronologisch het eerst komt. Indien er een periode van economische werkloosheid is aangekondigd en reeds effectief werd doorgevoerd, loopt deze economische werkloosheid verder tijdens de periode van overmacht. Op de voorziene werkdagen waarop er niet gewerkt kan worden ingevolge overmacht, kan de werknemer tijdelijk werkloos gesteld worden wegens die overmacht.

Voorbeeld: een werkgever voert vanaf 01/09/2020 weer economische werkloosheid in omdat hij niet als een zwaar getroffen onderneming of sector kan worden beschouwd. Tijdens de periode van economische werkloosheid doet er zich een overmachtssituatie voor (quarantainegetuigschrift werknemer).

• Er is een volledige schorsing aangekondigd en ingevoerd vanaf 01/09/2020, voor alle arbeiders gedurende 8 weken. Eén van de arbeiders moet vanaf 14/09/2020 gedurende 2 weken in quarantaine. De economische werkloosheid is  chronologisch het eerst aangekondigd en ingevoerd en loopt dus door tijdens de periode van overmacht, die volledig tijdens de periode van economische werkloosheid ligt.
• Er is een grote schorsing aangekondigd en ingevoerd vanaf 01/09/2020, voor alle arbeiders gedurende 18 weken. Er is economische werkloosheid op maandag, dinsdag en woensdag en er wordt gewerkt op donderdag en vrijdag. De economische werkloosheid is chronologisch het eerst aangekondigd en ingevoerd en loopt dus door tijdens de periode van overmacht. Vanaf het ogenblik dat het werk normaal weer zou hervat zijn, is er geen economische werkloosheid meer, maar kan overmacht worden toegepast. Concreet: van maandag tot woensdag economische werkloosheid en van donderdag tot vrijdag overmacht.

Voorbeeld: een arbeider werkt normaal voltijds. Hij moet vanaf 18/09/2020 gedurende 2 weken in quarantaine. De werkgever kondigt economische werkloosheid aan op 21/09/2020 en voert deze in vanaf 28/09/2020. Voor de arbeider in kwestie loopt de overmacht door tot het einde van zijn quarantaine. De overmacht doet zich hier immers chronologisch het eerst voor.

Bron: KB nr. 46 van 26 juni 2020 tot uitvoering van artikel 5, § 1, 5° van de wet van 27 maart 2020 die machtiging verleent aan de Koning om maatregelen te nemen in de strijd tegen de verspreiding van het coronavirus COVID-19 (II) tot ondersteuning van de werkgevers en de werknemers, BS 1 juli 2020; KB van 3 mei 2007 tot regeling van het [het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag, BS 08 juni 2007; Koninklijk besluit van 15 juli 2020 tot verlenging van de maatregelen genomen op vlak van werkloosheid in het kader van de strijd tegen de verspreiding van het coronavirus COVID-19 (I), BS van 17 juli 2020; https://www.nathaliemuylle.be/nieuws/tijdelijke-werkloosheid-tot-einde-van-jaar-voor-zwaarst-getroffen-sectoren-en-bedrijven.